Page 23 - 2024-yurtdisi-cozumlu-konu-anlatimli

SÖZ SANATLARI - OLAY

ÇEVRESİNDE GELİŞEN METİNLER - 3.

SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ BÖLÜM

SÖZ SANATLARI 3- Güzel Benzetme (Teşbih-i Beliğ)
Sadece benzetilen ve benzeyenle yani teşbihin temel
TEŞBİH (BENZETME) ögeleriyle yapılan benzetmedir.
Sözü daha etkili kılmak amacıyla ortak nitelikleri bulu- X Örnek
nan nesne ya da kavramlar arasında benzerlik kurma
sanatıdır. Teşbih sanatında benzeyen ve benzetilen Aslan asker birliğinin başında yürüyordu.
olmak üzere iki temel öge, benzetme yönü ve benzetme Benzetilen: Aslan
Benzeyen: Asker
edatı olmak üzere de iki yardımcı öge bulunur.
İSTİARE (EĞRETİLEME)
X Örnek
Ɖ Bir bakışı vardı Esma’nın Benzetmenin temel ögelerinden sadece biriyle yapılan
benzetmeye istiare denir. İki çeşidi vardır:
Kavak yelleri gibi pırıl pırıl
Esma’nın bakışı: benzeyen
1- Açık İstiare
Kavak yelleri: kendisine benzetilen
gibi: benzetme edatı Yalnızca kendisine benzetilen söylenerek yapılan istia-
redir. Benzetme yönü açısından güçlü olan (benzetilen)
pırıl pırıl: benzetme yönü söylenir ve zayıf olan (benzeyen) kastedilir.
X Örnek
Ɖ Bizim gemi martı gibi pek oynak
gemi: benzeyen Ɖ Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
martı: kendisine benzetilen
(şakaklardaki beyazlık “kar”a benzetilmiştir)
gibi: benzetme edatı
oynak: benzetme yönü Ɖ Vurulup tertemiz alnından uzanmış yatıyor

Bir hilâl uğruna ya Rab, ne güneşler batıyor (askerler
o TEŞBİH TÜRLERİ “güneş”e benzetilmiştir.)

1- Pekiştirilmiş Benzetme (Teşbih-i Müekked) 2- Kapalı İstiare

Benzetme edatının söylenmediği teşbihtir. Benzetmenin temel ögelerinden yalnızca benzeyen
(benzetme yönü açısından zayıf olan) söylenerek yapı-
X Örnek lan istiaredir.
Gönül ayna olmuş sevgimi yansıtıyordu. X Örnek
gönül ayna gibi (söylenmemiş) yansıtıyor
Ɖ Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilal!
benzeyen benzetilen b. edatı b. yönü
(“hilal” yani bayrak insana benzetilmiştir.)
2- Kısaltılmış Benzetme (Teşbih-i Muhtasar) Ɖ Süzülüp akasya dallarından gün
Erir damla damla ayaklarında
Benzetme yönünün söylenmediği teşbihtir.
(“gün” yağmura ya da kara benzetilmiştir.)
X Örnek
Bu dört mısra değil sanki dört damla kandı.
dört mısra dört damla kan sanki kırmızı (söylenmemiş)
benzeyen benzetilen b. edatı b. yönü