Page 29 - 2024-yurtdisi-cozumlu-konu-anlatimli

BATI ETKİSİNDE GELİŞEN 7.

TÜRK EDEBİYATI BÖLÜM

tir. Halk bu eserleri bir dizi film gibi gazetelerden takip
TANZİMAT EDEBİYATI etmiştir.
(1860 - 1896) Tanzimat Dönemi’nde çıkarılan gazeteler şunlardır:
Tanzimat edebiyatı, siyasi bir dönem olan Tanzimat
Dönemi içerisinde daha dar dönemi kapsar. 1839 Tanzi- Takvim-i Vekayi (1831)
mat Fermanı’nın ilanıyla hızlı bir Batılılaşma süreci baş- Takvim-i Vekayi, Osmanlı Devleti sınırları içinde
lamıştır. Ancak Tanzimat edebiyatının başlangıcı daha Ɖ 1831’de yayımlanmaya başlanan ilk Osmanlı Türk
sonraki bir tarihe kalacaktır. gazetesidir.
1860 yılında Âgâh Efendi ve Şinasi’nin çıkardığı “Ter- Ɖ Takvim-i Vekayi, II. Mahmut zamanında yayın haya-
cüman-ı Ahval” gazetesi Tanzimat edebiyatının başlan- tına başlamıştır.
gıcı kabul edilir. İşte 1839 Tanzimat Fermanı’nın ilanıyla
başlayıp 1860 Tanzimat edebiyatının başlangıcına kadar Ceride-i Havadis (1840)
olan döneme “Hazırlık Dönemi” denir. Bu dönemde
yaşanan en önemli gelişme “Tercüme Odaları”nın kurul- Ɖ Ceride-i Havadis, Türk basın tarihinin ilk yarı resmî
masıdır. Batılı pek çok eser bu odalar sayesinde dilimize Türkçe gazetesi olarak kabul edilir.
kazandırılmıştır.
Ɖ William Churchill adında bir İngiliz tarafından 1840
Şinasi ve Namık Kemal devlet tarafından Avrupa’ya gön- yılında çıkarılmaya başlanmıştır.
derilen öğrencilerdendir. Bu yazarlar Fransa’da eğitim
görmüş, ileri düzeyde Fransızca öğrenmiş, Avrupa insa- Tercümân-ı Âhval (1860)
nının modern yaşamını ve düşünce dünyasını yakından
görmüşlerdir. İstanbul’a döndüklerinde kendi çevrelerin- Ɖ Tercüman-ı Ahvâl, İstanbul’da 1860-1866 arasında
den başlayarak Batı sanatını ve düşüncesini yaymaya yayımlanan ilk özel gazetedir.
başlayan bu yazarlar Tanzimat edebiyatının da çekirde- Ɖ 22 Ekim 1860’ta Âgah Efendi ve Şinasi tarafından
ğini atmışlardır. çıkarılmıştır.
Tanzimat edebiyatı, Batı’ya yönelmiş ilk edebi hareket- Ɖ Önceleri pazar günleri çıkan gazete 22 Nisan
tir. Avrupa insanının modern yaşamını, düşüncelerini ve 1861’deki 25. sayısıyla birlikte haftada üç gün yayım-
anlayışını Osmanlı toplumunda hayata geçirme çabası lanmaya başlamıştır.
verilmiştir. Bu dönemde divan edebiyatının durgun ve
tekdüze sanat anlayışı sona ermiş; toplumsal içeriğe Tasvir-i Efkâr (1862)
ağırlık veren, insanı yalnızca soyut yönleriyle değil
somut yönleriyle de ele alan, sorgulayan bir sanat anla- Ɖ Tasvir-i Efkar, İbrahim Şinasi’nin 28 Haziran 1862’de
yışı hâkim olmuştur. yayımlamaya başladığı, havadis ve maarife dair
Osmanlı gazetesidir.

TANZİMAT DÖNEMİ’NDE GAZETECİLİK Âyine-i Vatan (1866)
Tanzimat Dönemi’nde Batı dünyasından edebiyatımıza 1866’da Eğribozlu Mehmed Arif Bey tarafından çıka-
giren yeni türleri içinde diğerlerine nazaran gazeteciliğin Ɖ rılmıştır. İlk resimli gazetedir. Kapatıldıktan sonra
önemi büyüktür. Çünkü makale, fıkra, haber, röportaj, İstanbul adıyla yeniden çıkmıştır.
sohbet, mülakat, anı, gezi, şiir, inceleme gibi pek çok
türün gelişmesinde ve yaygınlaşmasında gazetenin payı Muhbir (1866)
büyüktür.
Tanzimat gazeteciliği halkın görüşünün yanı sıra edebi- Ɖ Kurucusu Ali Suavi’dir. Hükümeti sert bir dille eleştir-
yatı da değiştirir. Bu gazeteleri okuyanlar, Batı’daki yeni diği için gazete kapatılmıştır.
dünya görüşü ile karşılaşırlar, özellikle dergilerin çıkışı
gazetelerden sonra geldiği için edebiyatla ilgili ilk yazı- Hürriyet (1867)
lar gazetelerde yayımlanır. Batılı anlayışın öncülerinden 1867’de Namık Kemal ve Ziya Paşa tarafından çıka-
olan Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi ve Şinasi’nin Ɖ
eserleri gazetelerde haftalık olarak tefrika edilmiş- rılmıştır. Hürriyet gazetesi Londra’da 89 sayı basıl-
mıştır.