Page 12 - EKYS TC Müdür ve Müdür Yardımcılığı Özetin Özeti

BÖLÜM 9 TÜRKİYE’DE

NÜFUS VE YERLEŞME

TÜRKİYE’DE NÜFUS • Çalışan nüfusun genel nüfusa oranı
• Çalışan nüfusun genel nüfusa oranı

NÜFUS • Nüfusun kırsal - kentsel dağılımı
Sınırları belirlenmiş bir alanda, belirli bir tarihte bulunan toplam
DATA YAYINLARI
insan sayısına nüfus denir. TÜİK 2022 verilerine göre Türkiye Yaş Grupları
nüfusu 84 milyon 680 bin 273 kişidir. • 0 - 14 yaş grubundaki nüfusun oranı %22,4’dir.
NÜFUS POLİTİKASI • Nüfusun büyük bir bölümü 15 - 64 yaş grubu içinde yer almak-
tadır. Buna göre nüfusun yaklaşık %67,9’u ekonomik bakımdan
Nüfusun artış hızını ve niteliğini değiştirmeye yönelik her türlü aktif nüfusu oluşturmaktadır.
uygulamaya nüfus politikası denir. Dünyada genel olarak uygula-
nan üç çeşit nüfus politikası vardır. • Türkiye’de yaşlı nüfusun (65+ yaş) toplam nüfus içindeki payı
• Nüfus artış hızını azaltmaya yönelik olarak uygulanan nüfus %9,7’dir.
politikası (Çin ve Hindistan gibi.)
• Nüfus artış hızını yükseltmek için uygulanan nüfus politikası Okuryazarlık Oranı
(Avrupa ülkeleri gibi.) • Ülkemizin okuma yazma oranı %97,42’dir.
• Nüfusun nitelik ve niceliğini arttırmaya yönelik uygulanan nüfus • Ülkemizde erkeklerin okuma yazma oranı %99,68, kadınların
politikası (Türkiye gibi.) okuma yazma oranı %97,95’tir.
• Okuma yazma oranı kentlerde fazla, kırsal alanda azdır.
NÜFUS SAYIMI • Marmara ve Ege bölgelerinde okuma yazma oranı yüksek,

Belirli bir zamanda bir ülke sınırları içinde kişilere yönelik yapılan Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde okuma
demografik, ekonomik, sosyal verilerin toplanması ve bu verilerin yazma oranı düşüktür.
değerlendirme işlemine nüfus sayımı denir. Osmanlı Devleti’nde
ilk kapsamlı nüfus sayımı II. Mahmut Dönemi’nde asker ve vergi Cinsiyet Durumu
yükümlülerini belirlemeye yönelik yapılmıştır.
• Göç, savaş, salgın hastalıklar gibi bazı etmenler kadın - erkek
NÜFUS ARTIŞI nüfusu arasındaki dengeyi bozar.
• Ülkemizde 1940 yılına kadar kadın nüfusunun daha fazla olma-
Olumsuz Sonuçları sının nedeni Dünya Savaşı’nda ve Kurtuluş Savaşı’nda erkek
• İşsizlik artar. • İnsanların temel ihtiyaçla- nüfusun cephede ölmesinden kaynaklıdır.
• Kalkınma hızı düşer. rını karşılaması zorlaşır. • 2022 verilerine göre Türkiye nüfusunun %50,1’ini erkekler,
• Kişi başına düşen milli gelir • İhracat azalır. %49,9’unu kadınlar oluşturmaktadır.
azalır. • Nüfusa bağlı yatırımlar Çalışan Nüfusun Genel Nüfusa Oranı
• Tasarruflar azalır. artar.
• Tüketim artar. • Çevre kirliliği artar. • Çalışma çağındaki nüfus dilimi içinde bulunan ve belirli bir işi
olan nüfusa çalışan nüfus veya aktif nüfus denir.
• İç ve dış göçler artar. • Belediye hizmetleri zorlaşır. • Çalışma çağındaki nüfus dilimi içerisine girdiği hâlde işi olma-
yan nüfusa da iş gücüne dahil olmayan nüfus veya işsiz nüfus
Olumlu Sonuçları adı verilmektedir.
• Üretim artar. • Yeni endüstri dalları doğar. • 2022 verilerine göre Türkiye nüfusunun %51,6’sını çalışmayan
nüfus, %48,4’ünü çalışan nüfus oluşturmaktadır.
• Vergi gelirleri artar. • İş ücretleri ucuzlar.
• Mal ve hizmete talep artar. • İhracatta rekabet kolaylaşır. Çalışan Nüfusun İş Kollarına Göre Dağılışı

• Ülkemizde çalışma çağındaki nüfus, genel nüfusun %67,9’unu
TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ oluşturmaktadır. Türkiye’de çalışan nüfusun yaş ortalaması
düşüktür.
Nüfusun niteliğini oluşturan etkenler şunlardır:
• Yaş grupları • Çalışan nüfusun iş kollarına dağılımı ülkelerin gelişmişlik
düzeyleri hakkında bilgi verir. İstihdam edilenlerin %17,2’si
• Okuryazarlık oranı tarım, % 21,3’ü sanayi, %6,2’si inşaat, %55,3’ü ise hizmet sek-
• Cinsiyet töründedir.

62