Page 10 - EKYS TC Müdür ve Müdür Yardımcılığı Özetin Özeti

BÖLÜM 7 TÜRKİYE’NİN YER ŞEKİLLERİ

JEOLOJİK DEVİRLER • Orta Karadeniz’de;
• I. jeolojik zamanda (yaşlı (masif), sert arazileri); Yıldız Dağları, ▪ Canik Dağları
Zonguldak, Kırşehir, Mardin (Derik) - Mazıdağı, Bitlis ve Saru- • Doğu Karadeniz’de;
han - Menteşe çevresi oluşturmuştur. ▪ Giresun ▪ Kop ▪ Allahuekber
DATA YAYINLARI
• III. jeolojik zamanda; Toroslar, Kuzey Anadolu Dağları, fay hat- ▪ Rize ▪ Mescit Dağları
ları, linyit, petrol, boraksit, tuz yatakları oluşmuştur. ▪ Çimen ▪ Yalnızçam
• IV. jeolojik zamanda; Ege Denizi, İstanbul ve Çanakkale Boğaz- • İç Anadolu’da;
ları oluşmuştur.
▪ Sündiken ▪ Sultan ▪ Tecer
TÜRKİYE’DE YER ŞEKİLLERİNİN GENEL ÖZELLİK- ▪ Emir ▪ Hızır ▪ Elmadağ
LERİ • Doğu Anadolu’da;
• Ortalama yükseltisi fazla olan bir ülkedir. (1132 m) Bu durumun ▪ Karasu ▪ Şerafettin
nedeni; Alp-Himalaya orojenezi sonucu oluşan genç bir arazi ▪ Aras ▪ İhtiyar
olması ve epirojenik hareketlerle toptan yükselmiş olmasıdır. Mercan (Munzur) Şahap
• Ülkemizde yükselti batıdan doğuya doğru artmaktadır. En yük- ▪ ▪
sek ve dağlık olan bölge Doğu Anadolu’dur. • Toroslar’da;
• Yer şekillerinin en sade olduğu bölge ise Marmara’dır. ▪ Batı Toroslor ▪ Orta Toroslar
• Dağ sıraları genellikle doğu-batı doğrultuludur. Bu durum ▪ Akdağ ▪ Bolkar
ülkemizdeki kuzey-güney yönlü ulaşımın zorlaşmasına neden ▪ Bey ▪ Aladağ
olmuştur. Ülkemizin kuzey ve güneyinde dağlar kıyıya paralel, ▪ Barla ▪ Tahtalı
batısında ise kıyıya dik uzanır.
▪ Geyik ▪ Binboğa
TÜRKİYE’NİN DAĞLARI ▪ Sultan Dağları
Türkiye’nin ana iskeletini doğu - batı doğrultusunda uzanan dağlar Kırıklı Dağlar
oluşturur. Orojenez sonucu sert tabakalar kıvrılmaz kırılır. Böylece yükselen
Kıvrım Dağlar kısımlar (horst) sıradağları oluştururken, çöken kısımlar çöküntü
Yan basınçların etkisi sonucu tabakalar sıkışır ve kıvrılır. Kıvrılma ovalarını (graben) oluşturur.
sonucunda yükselen kısımlara antiklinal alçakta kalan kısımlara • Kıyı Ege’de;
ise senklinal adı verilir.
• Batı Karadeniz’de; ▪ Kaz ▪ Boz
▪ Küre ▪ Köroğlu ▪ Madra ▪ Aydın
▪ Ilgaz ▪ Bolu ▪ Yunt ▪ Menteşe
K A R A D E N İ Z

K ü r e D a ğ l a r ı
Ilgaz Dağları Doğu Karadeniz Dağları
Bolu Dağları Canik Dağları
Yıldız Dağları
Marmara Allahuekber Dağı
Denizi Samanlı Dağları Köroğlu Dağları Giresun Da ğı Kop Mescit Dağı
Koru Dağları
Uludağ Otlukbeli Dağları Ağrı Dağları
Kaz Dağı Sündiken Dağı Elmadağ Köse Dağları Dağları Tendürek
Madra Dağı Şaphane Dağı Ak Dağlar Tecer Dağları Mercan Dağları Bingöl Dağları Dağı
Yunt Dağı Murat Dağı Süphan Dağı
Erciyes Akdağ
Dağı
Hasan Dağı
Maden Dağı
Boz Dağlar
Kula Konileri Sultan Dağları Tahtalı Dağları Nemrut Dağı Hakkari Dağları
Aydın Dağları Karacadağ Melendiz Ü N E Y D O Ğ U T O R O S L A R
O R T A T O R O S L A R
Dağı
G
E G E D E N İ Z İ
Karadağ Bolkar Dağları Aladağlar Kartal Dağı Karacadağ Altın Dağları Cilo Dağı
Tahtalı Dağı
İşaretler
Bey Dağı
Menteşe Dağ.
Dedegöl Dağları
Geyik Dağları
B A T I T O R O S L A R Nur Dağları Kırıklı Dağlar
Kıvrımlı Dağlar
Akçalı Dağları
Volkanik Dağlar
A K D E N İ Z Türkiye’nin Dağları
48