Page 19 - EKYS TC Müdür ve Müdür Yardımcılığı Özetin Özeti

KURTULUŞ SAVAŞI BÖLÜM 3

(MUHAREBELER DÖNEMI)

DOĞU CEPHESI GÜNEY CEPHESI
• Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Urfa, Antep, Maraş
• Ermeniler Osmanlı’ya en son isyan eden millettir. İngilizler tarafından işgal edilmiştir.
• Rusya’nın kışkırtmaları sonucu Ermeni Sorunu doğmuştur. • Fransa, Musul’daki petrollerden vazgeçince bu yöreler Fran-
DATA YAYINLARI
• Ermeni Sorunu ilk kez 1878 Berlin Anlaşması’yla ortaya çık- sa’ya devredilmiştir. Fransa buradaki emellerini gerçekleştir-
mıştır. mek için Ermenileri kullanmıştır.
• I. Dünya Savaşı’nda Tehcir Yasası ile Ermeniler Suriye’ye ve • Güney Cephesi’nde Kuva-yı Millîye birlikleri halkla bir-
Lübnan’a zorunlu göç ettirilmiştir. likte mücadele etmiştir. Güney Cephesi’ndeki komutanlar:
• Wilson İlkeleri, Mondros Ateşkes’i ve Paris Barış Konferan- Yörük Salim Bey Maraş’ta; Yüzbaşı Ali Saip Bey Urfa’da; Topçu
sı’nda Ermenilerle ilgili kararlar alınmıştır. Kemal Bey, Piyade Yüzbaşı Osman Bey ile Yüzbaşı Ratip Bey
• Kurtuluş Savaşı’nda Ermenilerin olumsuz çalışmaları üzerine Adana’da; Teğmen Said Bey ve Kılıç Ali Antep’te önemli hiz-
metler vermiştir.
Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir komutasındaki 15.
Kolordu’nun Ermenilere yönelik taarruz hareketine geçmesinin • 11 Şubat 1920’de Maraş, 10 Nisan 1920’de Urfa, 20 Ekim
ardından Ermeniler Gümrü Antlaşması’nı imzalamak zorunda 1921’de Antep, 5 Ocak 1922’de Adana düşmandan arındırıl-
kalmıştır. mıştır.
• I. Dünya Savaşı’nda gizli antlaşmalarla Batı Anadolu İtalya’ya
GÜMRÜ ANTLAŞMASI (3 ARALIK 1920) verildiği halde Paris Barış Konferansı’nda İzmir ve çevresi
Yunanlılara verilmiştir. Bu nedenle İtilaf Devletleri arasında
• Bu antlaşma Kazım Karabekir tarafından imzalanmıştır. görüş ayrılığı çıkmıştır.
• Türk birliklerin başarıları Ermenileri barış istemek zorunda • İtalya, Anadolu’da işgal ettiği yerleri II. İnönü Savaşı’nın kaza-
bırakmıştır. nılmasıyla terk etme kararı almış, Sakarya Savaşı’nın kazanıl-
• Bu antlaşmayla; Aras Nehri ve Çıldır Gölü sınır kabul edildi. masından sonra tamamen terk etmiştir.
Kars, Kağızman, Kulp, Sarıkamış ve Iğdır Türklere verildi. • 1921’de Antep’e “Gazi”, 1973’te Maraş’a “Kahraman”, 1984’te
• Ermeniler Sevr Anlaşması’ndan vazgeçti ve Misakımillî’yi kabul Urfa’ya “Şanlı” unvanları verilmiştir.
etti.
• Ermenistan ister ise Türk tarafı siyasi ve askeri yardımda bulu- BATI CEPHESI
nabilecektir.
• TBMM’nin ilk anlaşmasıdır. TBMM’yi ve Misakımillî’yi tanıyan DÜZENLI ORDU (8 KASIM 1920)
ilk devlet Ermenistan’dır. Kurulma Sebepleri
• TBMM’nin siyasi ve askeri arenada ilk başarısıdır. • Sivas Kongresi’nden sonra Ali Fuat Paşa, Kuvay-ı Milliye birlik-
• Türkiye Devleti tabirinin kullanıldığı ilk antlaşmadır. leri arasında uyumu ve düzeni sağlamak için Batı Cephesi’ne
Umum Kuvay-ı Milliye komutanı olarak atandı.
• Ancak Kuvay-ı Milliye birliklerinin;
BATUM ANTLAŞMASI (23 ŞUBAT 1921)
• Başına buyruk hareket etmeleri
• Çarlık Rusya’dan ayrılan Gürcistan ile yapılmıştır. • İhtiyaçlarını kanunlara aykırı sağlamaları
• Askeri teknikten yoksun olmaları
• Osmanlı Devleti’nin kötü durumundan faydalanan Gürcistan; • Düşmanı durdurmada yetersiz kalmaları
Ardahan, Artvin ve Batum’u ele geçirmiştir. • Suçluları kendi yöntemleri ile cezalandırmaları
• Türkiye tarafından Gürcistan’a Posof Harekatı düzenlenmiştir. kaldırılmalarında etkili oldu.
• İki devlet arasında yapılan Batum Antlaşması’na göre Ardahan, • 16 Mayıs 1920’de Milli Savunma Bakanlığına bağlandı.
Artvin ve Batum Türk Devletine bırakılmıştır.
• Batum Antlaşması, Moskova Antlaşması ile geçerlilik kazan- • 1920 yılı Ekim ayı sonlarında Ali Fuat Paşa emrindeki Kuavy-ı
mıştır. Milliye birlikleriyle Yunan ordusuna karşı Gediz Taarruzu’nda
bulundu. Ancak Ali Fuat Paşa kuvvetleri arasında yeterli iş birli-
ğinin olmaması bu taarruzu başarısız kıldı. Bu gelişme üzerine
÷ NOT Batı Cephesi Komutanlığına İsmet İnönü getirildi.
• Milli Mücadele Dönemi’nde Ankara’da büyükelçilik açan ilk • İsmet İnönü’nün öncelikli görevi Kuvay-ı Milliye birliklerini
ülke Gürcistan’dır. düzenli orduya bağlamak oldu.

137