Page 20 - EKYS TC Müdür ve Müdür Yardımcılığı Özetin Özeti

BÖLÜM 4 ATATÜRK INKILAPLARI

ATATÜRK DÖNEMI IÇ POLITIKADAKI ÷ NOT
GELIŞMELER • Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal,
ilk başbakanı İsmet İnönü, ilk meclis başkanı Ali Fethi
II. TBMM DÖNEMI (1923 - 1927) Okyar’dır.
• DATA YAYINLARI
• I. TBMM 23 Nisan 1920’den 11 Ağustos 1923’e kadar olan
dönemde görev yapmıştır.
• Millî Mücadele sürecinde görev yapan ve bağımsızlığı sağla- ÇOK PARTILI HAYATA GEÇIŞ DENEMELERI VE SON-
maya çalışan I. TBMM “Savaş Meclisi” olarak kabul edilmiştir. RASINDA YAŞANAN GELIŞMELER
• II. TBMM, 11 Ağustos 1923 - 1 Ekim 1927 tarihlerinde görev
yapmıştır. Halk Fırkası (9 Eylül 1923)
• II. TBMM’nin yaptığı ilk önemli iş Lozan Barış Antlaşması’nı
onaylamak olmuştur (23 Ağustos 1923). • Cumhuriyet tarihinin ilk siyasi partisidir.
• İnkılapların en yoğun yapıldığı dönem bu meclis dönemi oldu- • Temellerini Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu oluş-
ğundan II. TBMM “İnkılap Meclisi” olarak kabul edilmiştir. turmuştur.
• Başkanı Mustafa Kemal’dir.
ANKARA’NIN BAŞKENT YAPILMASI (13 EKIM 1923) • Ekonomide devletçiliği savunmuştur.
• Ankara; • Parti laiklik ve cumhuriyetçiliğe saygılıdır.
▪ İstanbul’un jeopolitik konumu (Boğazlar yolu üzerinde • Tüzüğünde altı Atatürk ilkesi vardır.
olması) nedeniyle saldırılara açık olması • 8 Nisan 1923’te açıklanan ‘‘Dokuz Umde’’ Halk Fırkası’nın
▪ Milli Mücadele’ye merkezlik yapması esaslarını oluşturmuştur.
▪ Anadolu’nun ekonomik yönden kalkındırılmak istenmesi • 10 Kasım 1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası, 1935’te Cumhuriyet
▪ Osmanlı Devleti’nin başkentinin yeni Türk devletinin baş- Halk Partisi adını almıştır.
kenti yapılmak istenmemesi • 1950 yılına kadar iktidarda kalmıştır.
nedenleriyle Ankara yeni Türk devletinin başkenti yapılmıştır.
Partinin Kurucuları

CUMHURIYET’IN ILANI (29 EKIM 1923) • Genel Başkan: Mustafa Kemal
Nedenleri • Başkan Vekili: İsmet Paşa
• Millî egemenliğe geçilmek istenmesi • Genel Sekreter: Recep Peker
• Saltanatın kaldırılmasıyla devlet başkanlığı sorunu, rejim • Önemli Üyeler: Celal Bayar, Refik Koraltan
sorunu, devletin adı gibi meseleler ve meclis hükûmeti sistemi-
nin açtığı sorunlara son verilmek istenmesi
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924)
Sonuçları • Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk muhalefet partisidir.
• Cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusunda en büyük adım atılmıştır. • Liberalizmi, cumhuriyetçiliği ve demokrasiyi savunmuştur.
• Ulusal egemenliğe geçiş süresi tamamlandı. • Mahalli (yerinden) yönetimi savunmuştur.
Devletin başkanlık sorunu ve rejim sorunu çözüldü. Rejimin adı •
konuldu. Tek dereceli seçim sistemini benimsemiştir.
▪ Meclis hükûmeti sisteminden kabine hükûmeti sistemine • Cumhurbaşkanının aynı zamanda parti başkanı ve milletvekili
olamayacağını savunmuştur.
geçildi. Böylece hükûmet bunalımı aşıldı.
▪ Cumhuriyetin ilanına giden süreçte yaşanan sorunlar Son- • Dini inançlara saygılı olması yönüyle rejim karşıtlarının bir-
bahar Bunalımı olarak adlandırılmaktadır. leşme çatısı olmuştur.
▪ Halifelik sorun haline geldi. Partinin Kurucuları
▪ Yapılacak inkılaplara ortam hazırladı. • Genel Başkan: Kazım Karabekir
▪ Cumhuriyetin ilanı Teşkilat-ı Esasiye’de yapılan ilk değişik- • Genel Sekreter: Ali Fuat Paşa
liktir.

142