Page 24 - 2024 EKPSS GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR KONU ANLATIMLI EDİTÖR
P. 24
BÖLÜM 1 İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ
TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI ORTA ASYA KÜLTÜRLERİ
Anav Kültürü (MÖ 4000 – MÖ 1000): Orta Asya’nın en eski kültür
TÜRK ADININ ANLAMI merkezidir. At ilk kez bu kültürde görülmüştür.
• Türkler konargöçer yaşam tarzına bağlı olarak birçok toplum Afanesyevo Kültürü (MÖ 2500 – MÖ 1700): Türklerin en eski
ile etkileşim içinde yaşadı. kültür merkezidir.
• Bu durum Türk adının farklı kaynaklarda yer almasına neden Kelteminar (MÖ 3000): Yapılan araştırmalarda yerleşik hayatın
oldu. izlerine rastlanmıştır. Balıkçılık ve avcılıkla uğraşmışlardır.
• Türk kelimesinin anlamlarından bazıları şunlardır; Andronova Kültürü (MÖ 1700 – MÖ 1200): Orta Asya kültür-
► Ziya Gökalp: Nizam sahibi, töre sahibi, türeli. leri içinde yayılma alanı en geniş olan kültür merkezidir. İlk defa
► Danimarkalı Bilgin Wambery: Türemek. tunçtan ve altından eşyalara rastlanmıştır.
► Kaşgarlı Mahmut: Olgunluk çağı. Karasuk Kültürü (MÖ 1200 – MÖ 700): Demir madeninin işlen-
► Uygurlar: Güç, kuvvet, olgunluk. diği ilk kültür merkezidir.
Çin: Miğfer.
Tagar Kültürü (MÖ 700 – MÖ 100): Orta Asya kültürleri içinde
► Türk adının ilk kez geçtiği yazılı kaynak, Hunlar ile Çin ara-YAYINLARI
• Coğrafi bir terim olarak Türkiye kelimesi VI. yüzyıldan itiba- en gelişmiş kültür merkezidir.
ren Bizans kaynaklarında Orta Asya için kullanılmıştır. XI.
yüzyıldan itibaren Anadolu’nun adı bir daha değişmemek
üzere Türkiye olmuştur. ORTA ASYA’DAN YAPILAN
• Ünlü İtalyan seyyah Marco Polo Anadolu’ya Küçük Türkiye, İLK TÜRK GÖÇLERİ
Orta Asya’ya ise Büyük Türkiye demiştir. GÖÇLERİN SEBEPLERİ
ANADOLUEDİTÖR
• İklimin değişmesine bağlı olarak kuraklığın yaşanması
÷ NOT • Nüfusun artışı ve mevcut geçim kaynaklarının yetersizliği
• • Salgın insan ve hayvan hastalıkları
sında yapılan Kuzey Şansi Antlaşması’dır. • Boylar arasındaki hakimiyet mücadelesi
• Dış baskılar (Çin, Moğol)
• Cihan hakimiyeti fikri doğrultusunda yeni yurtlar kazanma
isteği
• Bağımsızlık düşüncesi
TÜRKLERİN İLK ANA YURDU
• Türklerin ilk ana yurdu “Orta Asya”dır. Orta Asya; doğuda Kin-
gan Dağları, kuzeyde Sibirya, batıda Hazar Denizi, güneyde GÖÇLERİN SONUÇLARI
Hindikuş ve Karanlık Dağları ile çevrili alandır. • Kavimler Göçü’nün yaşanmasına neden oldular.
İSKANDİNAVYA FİNLANDİYA Obi Irmağı Lena Irmağı • Göç etmeyip de Orta Asya’da kalan Türk boyları, Asya Hun
İmparatorluğu çatısı altında ilk siyasi teşekkülü oluşturdular.
SİBİ R Y A
Volga
Ýrtiþ Baykal Gölü
Sayan Dağları • Türkler göç ettikleri yerlerde kısa sürede birçok devlet kur-
Don Ötüken
A VRU P A RUS Y A Cend MANÇURYA
FRANSA Aral Gölü Balkaş Gölü dular.
BALKANLAR JAPON BÜYÜ
KARADENİZ Hazar Denizi Harzem Siriderya(Seyhun) Tanrı Dağları Altay Dağları Gobi Çölü DENİZ
ÝTAL YA
Buhara Amuderya (Ceyhun) Kaşgar Tarım Havzası Sarı Irmak S A R I D • Türk kültür ve uygarlığı, dünyanın dört bir köşesine yayıldı.
Taklamakan Çölü
SURİYE İRAN ÇİN Gök Irmak E N Ý Z K Gittikleri yerlerdeki toplumlara; tarımı, hayvancılığı ve madeni
AK D E N İ Z Mezopotamya Karanlık Dağları K O
Ganj Irmağı Y
BURMA işlemeyi öğrettiler.
K U Z E Y A F R İ K A
MISIR Kızıl Deniz Ç İ N D E N İ Z İ ANU
Nil
ARAP YARIMADASI
A F R İ K A Dekkan ÇİN HİNDİ S • Türk göçleri sonucunda farklı kültürlerin kaynaşmasıyla yeni
UMMAN BENGAL
DENİZİ KÖRFEZİ
kültürler ortaya çıktı.
H İ N T O K Y ANUS U
Genişleme alanları • Türk tarihinin bir bütün olarak incelenmesi zorlaştı.
Türklerin ilk ana yurtları
Göç yolları
0 750 1500 2250 3000 Km • Bazı Türk boyları değişik dinleri benimseyerek milli benlikle-
Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışı
rini kaybettiler. (İslamiyet’i kabul edenler hariç).
366
