Page 53 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

BÖLÜM 1 TEMEL HUKUK BİLGİLERİ

SOSYAL HAYATI DÜZENLEYEN KURALLAR

Toplumu oluşturan b�reyler�n uymak zorunda oldukları ödev ve kullanacakları yetk�ler� bel�rten kurallara sosyal hayatı düzenleyen
kurallar adı ver�l�r. Sosyal hayatı düzenleyen kuralların heps� genel, sürekl� ve yaptırımlı kurallardır.

DİN KURALLARI HUKUK KURALLARI
• İnsanın �nançlarıyla �lg�l� �l�şk�ler�n� düzenleyen kurallardır. D�n • Devlet gücüyle desteklenen; k�ş�ler�n toplum �ç�ndek� davranış-
kurallarının yaptırımı manev�d�r. Uhrev� ve dünyev� kurallar larını düzenleyen uyulması zorunlu yazılı ve yazısız kurallardır.
DATA YAYINLARI
olarak �k�ye ayrılır. • Hukuk kurallarının yaptırımı �le d�ğer kuralların yaptırımları
► Örneğ�n; namaz kılmak, zekat vermek arasındak� en öneml� fark, hukuk kurallarının yaptırımı devlet
gücüyle desteklend�ğ� �ç�n madd�d�r.
GÖRGÜ KURALLARI • Örneğ�n; suç �şleyen b�r k�ş� hap�s cezasına çarptırılır.
• İnsanların, d�ğer �nsanlarla b�rl�kte olduklarında göstermeler�
gereken davranışlardır. Görgü kurallarının yaptırımı manev�d�r.

► Örneğ�n; oturma, yeme, �çme, g�y�nme Hukuk Kurallarının Amacı
AHLAK KURALLARI • Toplumsal barışı, adalet� ve hukuksal güvenl�ğ� sağlamaktır.
• B�reyler�n kend�ler�ne ve topluma karşı nasıl davranmaları • Düzen� korumak ve yen� gel�şmelere cevap vermekt�r.
gerekt�ğ�n� bel�rten kurallardır. Ahlak kuralları yazısız kurallar-
dır. Ahlak kurallarının yaptırımı manev�d�r. Subjekt�f ve objekt�f Hukuk Kurallarının Özellikleri
ahlak kuralları olarak �k�ye ayrılır. • Hukuk kuralları soyuttur, geneld�r, sürekl�d�r, objekt�ft�r.
► Örneğ�n; dürüst olmak, yalan söylememek • Hukuk kuralları yaptırıma dayalıdır ve k�ş�l�k dışıdır.

HUKUKUN TÜRLERİ

Poz�t�f Hukuk (Müspet Hukuk): B�r ülkede, bell� b�r dönemde yürürlükte bulunan yazılı ve yazısız hukuk kurallarının tümüne poz�t�f
(müspet) hukuk den�r. Örneğ�n; Anayasa, kanun, örf ve adet

Doğal (Tab��) Hukuk: Bell� b�r yer ve zamanda uygulanan hukuk değ�l adalet ve hakkan�yet anlayışına göre olması gereken �deal
hukuk kurallarına doğal hukuk den�r.
Mevzu Hukuk (Mevzuat): B�r ülkede yetk�l� b�r makam tarafından konulan ve yürürlükte bulunan yazılı hukuk kurallarının tümüne
mevzu hukuk den�r. Örneğ�n; Anayasa, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnames�, yönetmel�k ve �çt�hadı b�rleşt�rme kararları
Tar�h� Hukuk: Yürürlükte olmayan, yürürlükten kaldırılmış hukuk türüne tar�h� hukuk den�r. Örneğ�n; 1921 Anayasası

HUKUK KURALLARININ ÇEŞİTLERİ
Emred�c� (Am�r) Hukuk Kuralları: Tarafl arın kes�nl�kle uymak zorunda oldukları, ortadan kaldıramadıkları ve aks�ne b�r hukuksal
�şlem yapılması mümkün olmayan kurallardır. Bu kurallara aykırı davranan k�ş�lere hukukun yaptırım türler� uygulanır. Örneğ�n; b�r
k�msen�n aynı anda �k� yerleş�m yer� olamaz.
Tamamlayıcı Hukuk Kuralları: K�ş�ler�n kend� �radeler�yle yaptıkları sözleşmede bıraktıkları hususları tamamlayan kurallardır.
Örneğ�n; b�r borç �l�şk�s�nde fa�z oranını tarafl ar kend� aralarında bel�rleyeb�l�r. Böyle b�r bel�rleme yapılmamışsa fa�z oranı kanun-
lara göre yapılır.

Tanımlayıcı Hukuk Kuralları: B�r hukuk� kavramın ne anlam �fade ett�ğ�n� açıklayan kurallardır. Örneğ�n; TTK madde 12’ye göre
tac�r�n tanımı şöyle yapılmıştır; “B�r t�car� �şletmey�, kısmen de olsa, kend� adına �şleten k�ş�ye tac�r den�r.”

Yorumlayıcı Hukuk Kuralları: Tarafl arca düzenlenm�ş, ancak değ�ş�k anlamlara geleb�lecek olan b�r �faden�n hang� anlamda anla-
şılması gerekt�ğ�n� �fade eden kurallardır. Örneğ�n; tarafl ar arasında yapılan b�r sözleşmede ücret�n ayın ortasında ödeneceğ� bel�r-
t�lm�şse Borçlar Kanunu madde 91’e göre “ayın ortası” �fades�nden ayın 15. günü anlaşılır.

668