Page 3 - 2024 kpss vatandaşlık çalışma yaprakları data

TEMEL HUKUK BİLGİLERİ KPSS VATANDAŞLIK

TOPLUMSAL HAYATI DÜZENLEYEN KURALLAR

● Toplumu oluşturan bireylerin uymak zorunda oldukları ödevleri ve kullanacakları yetkileri belirten kurallara toplumsal / sosyal hayatı
düzenleyen kurallar adı verilir. Bu kurallar dörde ayrılır:

Tanım Yaptırım Türleri Yaptırım
DİN Allah tarafından konulduğuna inanılan ve peygamberlere/insanlara kut-
KURALLARI sal kitaplar aracılığıyla ulaştırılmış emir ve yasaklardır. ● Günahkâr sayılma Manevi

GÖRGÜ Bir kimsenin belli bir yerde, zamanda ve durumda ne şekilde davranması ● Alay edilme
● Kaba ve saygısız olarak
KURALLARI gerektiğini (yeme-içme, giyinme, oturma gibi) belirleyen kurallardır. Manevi
nitelendirilme
DATA YAYINLARI
AHLAK İnsanların kendilerine ve diğer insanlara karşı olan görev ve sorumluluk- ● Ayıplanma
KURALLARI larını düzenleyen davranış kurallarıdır. ● Kınama Manevi
● Dışlanma
Toplum hâlinde yaşayan insanların birbirleriyle ve toplumla ilişkilerini ● Tazminat

düzenlemek üzere, devletin yetkili organları tarafından konulan ve uyul- ● Ceza Maddi
ması zorunlu olan kurallardır. ● Cebr-i icra
HUKUK
KURALLARI Hukuk Kurallarının Amacı: Toplumsal barışı, adaleti ve hukuksal güvenliği sağlamaktır. Düzeni korumak ve yeni
gelişmelere cevap vermektir.
Hukuk Kurallarının Özellikleri: Hukuk kuralları yaptırıma dayalıdır ve kişilik dışıdır. Hukuk kuralları soyuttur, genel-
dir, süreklidir, objektiftir.

HUKUK KAVRAMININ ÇEŞİTLİ ANLAMLARI

Pozitif (Müspet) Hukuk Maddi Hukuk

● Belirli bir dönemde bir ülkede yürürlükte bulunan yazılı ve yazı- ● Toplumu oluşturan kişilerin birbirleri ve toplum ile olan ilişkile-
sız hukuk kurallarının tümüne pozitif (müspet) hukuk denir. rini düzenleyen, kişilerin sahip olduğu hak ve yüklendiği borç-
ları belirleyen kurallara maddi hukuk denir.
Tabii (Doğal) Hukuk
● “Olması gereken hukuk” kavramını ifade eder. Yürürlükteki Şekli Hukuk
kanunlardan çıkan değil doğadan kaynaklanan hukuk demektir. ● Uyuşmazlıkların çözümünde izlenecek usulü gösteren kural-
lara şekli hukuk denir.
Mevzu Hukuk

● Bir ülkede yetkili bir makam tarafından konulmuş ve yürürlükte Tarihi Hukuk
bulunan yazılı hukuk kurallarının tümüne mevzu hukuk denir. ● Yürürlükten kalkmış olan hukuka tarihi hukuk denir.

HUKUK KURALLARININ ÇEŞİTLERİ

Tamamlayıcı Hukuk Kuralları Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

Taraflarca serbest iradeleri ile değiştirilebilen, değiştirilmedik- Taraflarca düzenlenen ancak yeteri kadar açıklık taşımayan durum
leri takdirde de uygulanabilen kurallardır. Örneğin; eşler Medeni ve davranışların açıklanmasında kullanılan hukuk kurallarıdır.
Kanun’da öngörülmüş olan diğer mal rejimlerinden birini seçme- Örneğin; kira bedeli ay başında ödenmek üzere kararlaştırılmış
mişlerse edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. ama ay başının hangi gün olduğu belirtilmemişse kanuna göre bu,
ayın ilk günüdür (her ayın biri).
Emredici (Amir) Hukuk Kuralları
Yetki Verici Hukuk Kuralları
Tarafların kesinlikle uymak zorunda oldukları, ortadan kaldırama-
dıkları kurallardır. Bu kurallar kanun ve yönetmeliklerde yazılıdır ve Kişilere birtakım işlemleri yapıp yapmama, birtakım yetkileri kul-
değiştirilemeyen bu kurallara uymak zorunludur. Örneğin; kapalı lanıp kullanmama konusunda yetki sunan kurallardır. Örneğin;
mekânlarda sigara içmenin yasaklanmış olması. mirasçının mirası kabul ve reddetme yetkisi.
Tanımlayıcı Hukuk Kuralları İlga Edici Hukuk Kuralları

Bir hukuksal kavramın veya kurumun anlamını, yasal unsur ve Birtakım hukuk kuralları, var olan bir hukuk kuralını yürürlükten
şartlarını belirtir. Örneğin; yerleşim yeri, bir kimsenin sürekli kaldırma amacı taşır. Bu tür kurallara ilga edici hukuk kuralları
kalma niyetiyle oturduğu yerdir. denir. Örneğin; ölüm cezasının kaldırılması.

1