Page 5 - 2024 kpss vatandaşlık çalışma yaprakları data

ANAYASAL KAVRAMLAR KPSS VATANDAŞLIK

DEMOKRASİ KAVRAMI
Halkın doğrudan ya da temsilcileri aracılığıyla kendi kendini yönetmesine demokrasi denir.

Doğrudan Demokrasi Yarı Doğrudan Demokrasi Temsili Demokrasi
Temsilci yoktur. Halk; temsilciyi seçer, yönetime de katılır. Temsilciler vardır.
Milletvekilleri yoktur. Referandum vardır. Halk, oy kullanarak temsilcileri seçer.
Halk kendi kendini yönetir. Halk girişimi vardır. Milli egemenlik anlayışına dayanır.
Günümüzde uygulanmamaktadır. Halk vetosu vardır. Türkiye Cumhuriyeti temsili demokrasi
Temsilcilerin azli vardır. ile yönetilir.
DATA YAYINLARI
Çoğunlukçu Çoğulcu
► Azınlık düşünceleri dikkate alınmaz. ► Azınlık düşünceleri dikkate alınır.
► Yönetime katılım hakkı çoğunluktadır. ► Yönetime katılım yüksektir.
► 1921 Anayasası, 1924 Anayasası, 1982 Anayasası ► 1961 Anayasası
İKTİDAR KAVRAMI

Kurucu İktidar: Hem anayasa yapar hem de anayasayı değiştirebilir.
● Tali Kurucu: Anayasayı değiştirir. Hukukidir. Sınırlıdır.
● Asli Kurucu: Anayasayı yapar. Hukuk dışıdır. Sınırsızdır. Devrim, darbe ve ihtilal sonucunda ortaya çıkar.
Kurulmuş İktidar: Anayasada hiçbir değişiklik yapmadan olanı uygular.

ANAYASA KAVRAMI
Anayasa; bir devletin kuruluşunu, örgütlenişini, temel organlarının işleyişini ve birbirleriyle olan ilişkilerini, devlet iktidarının el değiştir-
mesini düzenleyen ve kişilerin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alan kurallar bütünüdür.
Yazılı Olup Olmamasına Göre Ayrıntılarına Göre Değiştirilebilme Özelliğine Göre

Yazılı Anayasa Çerçeve Anayasa Yumuşak Anayasa

Bir anayasada bulunması gereken kural- Kanunlara geniş düzenleme alanı bıra- Değiştirilmesi sıradan kanunlarla aynı
ların yetkili bir organ tarafından belirli bir kan, kısa ve öz hükümlerden oluşan usullere bağlanmış ve aynı organlarca
belge içinde toplanmasıdır. anayasadır. değiştirilebilen anayasalardır.

Yazılı Olmayan Anayasa Kazuistik (Ayrıntılı) Anayasa Sert Anayasa
Geleneksel anayasa olarak bilinir. Toplum Madde sayısı fazla, uzun ve ayrıntılı Normal kanunlardan daha farklı usullerle
içinde uzun süre tekrarlanan ve bağlayı- kurallardan oluşan, kesin hükümlerin değiştirilebilen, değişmesinde ise daha
cılığına inanılan uygulamalardan oluşur. belirlendiği anayasadır. zor şartların arandığı anayasadır.

Sened-i İttifak (1808) Tanzimat Fermanı (1839)
● Osmanlı Devleti’nde anayasacılık hareketleri 1808 tarihli ● Türklerin ilk haklar beyannamesi olarak kabul edilir. Halkın geli-
Sened-i İttifak’la başlar. rine göre vergi vermesi ve askerlik işlerinin de bir sisteme bağ-
● Misak (sözleşme) biçiminde ilan edilmiştir. lanması kararlaştırılmıştır.
● Osmanlı Devleti, ayanları tanıyarak hukukileştirmiştir. ● Padişah kanunun üstünlüğünü ilk kez kabul etmiştir. Avrupa
hukuk kuralları geçerli olmaya başlamıştır. Herkes için can, mal
● Padişahın yetkileri sınırlandırılmış ve padişah ilk defa kendi ve ırz güvenliğinin düzene kavuşturulması kararlaştırılmıştır.
otoritesi yanında bir güç kabul etmiştir.
● Padişahın yetkileri bu fermanla sınırlandırılmış, demokrasiye
● İngilizlerin XIII. yüzyıl başlarında kabul ettiği Magna Carta’ya geçişin ilk adımı atılmıştır.
(1215) benzemektedir.
● Mahkemeler halka açık yapılacak, mahkeme kararı olmadan
● Sened-i İttifak bir anayasa değil, anayasal bir belge niteliğin- kimse idam ve sürgün edilmeyecek kararı alınmıştır.
dedir.
Islahat Fermanı (1856)
● Müslümanlar ile Gayrimüslimler arasındaki ayrım kaldırılmıştır. ● Yabancılara mülk edinme hakkı getirilmiştir.
● Cizye ve iltizam kaldırılmıştır. ● Azınlıklara devlet memuru olma ve Türk okullarında okuyabilme
● Gayrimüslimlere küçük düşürücü sözler söylenmesi yasaklan- ve kendi dinlerinde öğretim yapan okullar açabilme imkanı tanın-
mıştır. mıştır.
21