Page 6 - Eğitim Bilimleri Çalışma Yaprakları

GELİŞİM PSİKOLOJİSİ EĞİTİM BİLİMLERİ

KİŞİLİK GELİŞİMİ Karakter

Kişilik ile İlgili Temel Kavramlar Bireyin günlük yaşamdaki davranışlarının içinde yaşadığı toplu-
mun değerler sistemine göre değerlendirilmesidir.
Kişilik
Bireyi diğerlerinden ayırarak “kendisi” yapan özellikler bütünüdür. { Not: Karakterin kaynağı çevredir.
Kişilik her bireyin yaşamı boyunca kendine özgü düşünme, davran- • Karakter kişiliğin ahlaki yönüdür.
ma ve hissetme biçimidir.
Mizaç (Huy) İlgi

Kişiliğin, doğuştan getirilen, kolay değişmeyen, duygusal yönüdür. Bireyin başkasının zorlaması olmaksızın, kendi tercihiyle ve
hoşlanarak seçtiği etkinliklerdir.
{ Not: Mizaç genetik temellidir.
• Farklı bireylerin aynı uyarıcılara farklı tepkiler vermesi mi- Benlik
zaçla ilgilidir. Bireyin kendisine ilişkin algı, düşünce ve değer yargısıdır.
Tutum İdeal Benlik
Bireyin herhangi bir uyarıcıyla ilgili bakış açısı, eğilimi, yaklaşım Bireyin sahip olmak istediği benliktir.
tarzı ve düşünce biçimidir.
Benlik Tasarımı Öz Saygı
Bireyin kendisinin; ilgilerinin, yeteneklerinin, değerlerinin ve so- Bireyin gerçek benliği ile ideal benliği arasındaki farkı değerlen-
rumluluklarının farkında olması ve kendisini algılama biçimidir. dirmesidir.

KİŞİLİK GELİŞİMİ KURAMLARI
Psikanalitik Yaklaşım (Sigmund Freud)

Topografik Kuram
Freud’a göre insan davranışları üç bölüme ayrılır: bilinç, bilinç öncesi ve bilinçdışı.
Freud, bu üç bölümü buzdağına benzetir:

Buzdağının suyun üstündeki, görünen kısmı Bilinç
Su seviyesinin hemen altındaki kısım Bilinç öncesi

Suyun altında kalan ve en geniş alanı kapsayan, görünmeyen kısım Bilinçdışı

Bilinç Yapısal Kişilik Kuramı • İd ile süperego arasındaki denge un-
Bireyin farkında olduğu yaşantıların oldu- • Freud’a göre kişiliğin üç boyutu vardır: surudur.
ğu yer. İd, ego ve süper ego. • Gerçekçilik ilkesiyle çalışır.
Örneğin; Ne yaptığı sorulan bireyin o an • İd, kişiliğin temel boyutudur, egoyu ve Örneğin; Bütün parasını harcayıp çok iste-
yaptığı şeyi ve algıladığı durumu ifade süper egoyu etkiler. diği cep telefonunu almak isteyen birine
etmesi • Sağlıklı kişilik; id-ego-süperego ara- indirime gireceği zaman telefonu aldıran
Bilinç öncesi sında kurulacak dengeye bağlıdır. mekanizma egodur.
İd
Bireyin farkında olmadığı, ama biraz dik- Süperego
kat ve düşünceyle bilinç düzeyine çağıra- • Kişiliğin ilkel boyutudur. • Kişiliğin; toplumsal, ahlaki, vicdani yö-
bildiği yaşantıların olduğu yer • Doğuştan gelir. nüdür.
• Açlık, susuzluk, cinsellik, acıdan kaç-
Örneğin; Anahtarı nereye koyduğunu unu- • Sosyal ilişkilerle aktarılan geleneksel
tan birinin nereye koymuş olabileceğini ma gibi davranışlarla yönlendirilir. değerler ile toplumsal, ahlaksal ve
biraz düşünerek hatırlaması • Haz ilkesiyle çalışır. kültürel alışkanlıkların içselleştirilmiş
Bilinçdışı Örneğin; Başkalarını veya kuralları umur- şeklidir.
samadan yaşayan, canı ne isterse onu • Kişinin ideal benliğini barındırır.
Bireyin farkında olmadığı ve ancak özel yapan, tek önceliği hazları olan bir bireyde
bazı tekniklerle (hipnoz, serbest çağrışım id baskındır. • Kusursuzluk ve ahlak ilkesiyle çalışır.
vs.) bilinç düzeyine getirilebilen yaşantı ve Örneğin; Yaşadığı ailenin, toplumun,
duyumların olduğu yer. Ego kültürün normlarını kabullenen, bunlara
Örneğin; Bireyin kötü bir alışkanlığının • Kişiliğin yürütme ve yönetme organıdır. uygun hareket eden, bunların çizdiği sınır-
altında gideremediği bazı ihtiyaçlarının • Gerçekçi, mantıklı, kurallara uygun ları aşmayan birinin yaklaşımında süpe-
yatması davranışlarla yönlendirilir. rego baskındır.
31