Page 17 - 10_edebiyat_ogretmenin

HİKÂYE 2. ÜNİTE 44

HİKÂYE HALK HIKÂYELERININ BÖLÜMLERI
HALK HIKÂYESI Fasıl: Âşık bu bölümde dinleyiciyi ha-
zırlamak, ustalığını göstermek için bir
Halk hikâyesi; gerçek ya da gerçeğe yakın divani söyler. Ardından cinaslı bir türkü,
olayların nazım-nesir karışık bir şekilde bunun ardından da olağanüstü bir konu-
anlatıldığı sözlü edebî ürünlerdir. Âşıklar nun yer aldığı bir tekerleme söyler.
tarafından genellikle saz eşliğinde anlatı-
lan halk hikâyeleri, destanların şekil ve içe-
EDİTÖR YAYINEV
rik bakımından değişikliğe uğramış hâlidir. Hikâyenin geçtiği yer ve zaman, hikâ-İ
Döşeme: Manzum veya mensur cüm-
Halk hikâyelerinin genel özellikleri ile ilgili lelerden oluşan kalıplaşmış bir giriştir.
şunlar söylenebilir:
yenin kahramanları ve bunların aileleri
ˇ Halk hikâyeleri ortaya çıktıkları dönemin tanıtılır.
sosyal, siyasi, dinî ve ekonomik özellik-
leri hakkında bilgi verir.
ˇ İçinde manzum parçalar olmayan hikâ- Hikâyenin Asıl Konusu: Bu bölümde,
yelere kara hikâye; kısa, mensur, güldü- aşk hikâyelerinde âşığın sevgilisine ka-
rücü hikâyelere ise karavelli denir. vuşmak için çektiği sıkıntılar; dinî-des-
tanî hikâyelerde ise din ve kahramanlık
ˇ Kişiler ve olaylar gerçeğe yakındır, ola- konuları anlatılır.
ğanüstülük oldukça sınırlıdır.
ˇ Olaylar halkın diliyle, nazım ve nesir
karışık bir üslupla anlatılır. Hikâyelerde Sonuç ve Dua: Aşk hikâyelerinin büyük
olayın anlatımını hızlandırmak için nes- bir çoğunluğu sevgililer vuslata erme-
re başvurulurken duyguları daha etkili den biter. Hikâyenin sonunda dua edile-
rek hikâye bitirilir.
yansıtmak için nazım kullanılmıştır.
ˇ Genellikle âşıklar tarafından saz eşli-
ğinde anlatılır. Halk hikâyeleri millî ede- Efsane: Hikâyelerin sonunda gerçek
bî ürünlerdir. hikâyeden bağımsız olaylar anlatılır.
ˇ Sözlü geleneğe ait anonim ürünlerdir. Bunlar kavuşmanın öteki dünyada oldu-
Bu hikâyelerin kim tarafından oluşturul- ğunu anlatmaya yöneliktir.
duğu belli değildir.
ˇ Genellikle aşk, sevgi ve kahramanlık HALK HIKÂYELERININ KAYNAKLARI
konuları işlenir. Bunun yanında dini ko- Halk hikâyeleri Türk, Arap ve İran-Hint kay-
nuları ele alan halk hikâyeleri de mev- naklı olmak üzere üç grupta toplanır.
cuttur.
Türk kaynaklı hikâyeler: Dede Korkut
ˇ Anlatımda kalıplaşmış ifadelere ve diya- Hikâyeleri, Kerem ile Aslı, Âşık Garip, Em-
loglara yer verilebilir. rah ile Selvihan…
ˇ Halk hikâyeleri halk bilimine kaynaklık Arap kaynaklı hikâyeler: Yusuf ü Züley-
eden bir türdür. Çünkü bu hikâyelerde ha, Leyla ile Mecnun…
gelenek ve göreneklere, yaşam biçimle- Hint-İran kaynaklı hikâyeler: Ferhat ile
rine, inançlara ait birçok özellik bulunur. Şirin, Kelile ve Dimne…