Page 18 - 10_edebiyat_ogretmenin

HİKÂYE 45
ˇ Halk hikâyeleri konularına göre üçe ayrılır:

Destansı
Halk İçinde destana ait bazı özellikleri barındıran halk hikâyeleridir.
Hikâyeleri Bu hikâyelere Dede Korkut Hikâyeleri örnek gösterilebilir.

Toplum hafızasında uzun süre yaşayan aşkların hikâyeleştirildiği
Aşk sevgi temalı halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Elif ile Mahmut,
EDİTÖR YAYINEVİ
Hikâyeleri Derdiyok ile Zülfü-Siyah, Âşık Garip, Kerem ile Aslı, Arzu ile
Kamber, Tahir ile Zühre, Ercişli Emrah ile Selvihan gibi hikâyeler
örnek verilebilir.

Dinî Temalı Tarihe mal olmuş kahramanları veya dinsel açıdan önemli kabul
Kahramanlık edilen erdemli kişileri konu eden halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere
Hikâyeleri Danişment Gazi ile ilgili hikâyeler, Hayber Kalesi, Kan Kalesi ve
Hz. Ali ile ilgili hikâyeler örnek verilebilir.

ˇ Halk hikâyesi anlatma geleneği, destandan halk hikâyesine geçişin ilk örnekleri olan
Dede Korkut Hikâyeleri ile başlamış ve zaman içerisinde bu tür, kapsamı genişleyerek
aşk hikâyeleri ve dinî hikâyeler şeklinde gelişimini devam ettirmiştir. Divan edebiyatın-
da ise hikâyenin yerini mesnevi türündeki eserler tutmuştur.

DEDE KORKUT HIKÂYELERI ˇ Dede Korkut Hikâyeleri bir ön söz ve na-
zım-nesir karışık 12 hikâyeden oluşur.
ˇ Destandan halk hikâyesine geçişin ilk
örnekleri olan Dede Korkut Hikâyeleri; ˇ Hikâyelerin, 15. yüzyılda yazıya geçi-
Anadolu’da ve Azerbaycan’da yaşayan rilmesine rağmen oldukça sade bir dili
Müslüman Oğuz boylarının gelenekle- vardır.
rini, göreneklerini, iç mücadelelerini,
doğaüstü güçlerle ve düşmanlarıyla ˇ Bütün hikâyelerde dinî unsurlar (namaz
savaşlarını nazım-nesir karışık bir bi- kılma, dua etme, arı sudan abdest alma)
çimde anlatan sözlü edebî ürünlerdir. görülür.
Bu hikâyelerde her ne kadar İslamiyet’in
kabulünden sonraki dönemden (11 - 12. ˇ Hikâyelerde karakterlerin en belirgin
meziyeti kahramanlıktır. Hikâyelerde
yüzyıl) bahsedilse de İslamiyet öncesi yer yer olağanüstülükler görülür.
döneme ait pek çok iz bulunmaktadır.
Bu eser, eski Türklerin kültürünü, inanç- ˇ Hikâyelerde birçok öğüt vardır. Bu ne-
larını, aile hayatını, komşu uluslarla iliş- denle bu hikâyeler didaktiktir.
kilerini yansıtması bakımından eşsiz bir
değere sahiptir. ˇ Hikâyelerde “adalet, dürüstlük, cömert-
lik, misafirperverlik, birlik ve beraberlik,
Dede Korkut Hikâyeleri’nin şekil ve içerik sözünde durma, kutsal değerler için can
özellikleriyle ilgili şunlar söylenebilir:
verme” yüceltilen değerlerdendir. Dede
ˇ Kitabın asıl adı “Kitab-ı Dede Korkut Alâ Korkut Hikâyeleri’nde birçok deyim ve
Lisan-ı Taife-i Oğuzan” şeklindedir. An- atasözü mevcuttur. Bu bakımdan hikâ-
cak eser Dede Korkut Hikâyeleri adıyla yeler dil ve kültür açısından çok büyük
bilinmektedir. önem taşımaktadır.