Page 43 - 10_edebiyat_ogretmenin

ANI (HATIRA) 7. ÜNİTE 154

ANI (HATIRA) ˇ Birinci tekil şahıslı (ben) anlatım görülür.
ˇ Kişilerin başından geçen ya da yaşa- ˇ Olayların anlatımında kronolojik bir sıra
dıkları dönemde şahit oldukları olayları takip edilir. Dil göndergesel ve heyeca-
üzerinden belli bir zaman geçtikten son- na bağlı işlevde kullanılır.
ra yazıya aktarmalarıyla oluşan edebî ˇ Açıklayıcı, öyküleyici ve betimleyici an-
türe anı denir. Anılarda anlatılanlar, latımlardan yararlanılır.
yazar tarafından yaşanmış ve gözlem- ˇ Yazarın unutulmasını istemediği ger-
lenmiş olaylar olduğundan anı metinleri çekleri kalıcı kılar.
EDİTÖR YAYINEVİ
en gerçekçi yazı türü olarak kabul edilir.
Edebiyat dünyasının en yaygın türlerin- ˇ Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine yar-
den olan anıların önde gelen özelliği, dımcı olduğu için bazı anılar tarihçilere
yazarının hayatının belli bir kesitini al- ışık tutar.
ması ve çok daha sonraları bunları ya- ˇ Yazar hafızasında iz bırakan, kendince
zıya aktarmasıdır. Bu bakımdan anılar önemli olan bir olayı okuyucuya anlata-
tarihî gerçeklerin ortaya çıkarılmasına, rak okuyucunun da aynı duyguları yaşa-
daha net hâle getirilmesine katkı sağ- masını amaçlar.
layan edebî ürünlerdir. Ancak bu özelli- ˇ Olaylar objektif, tarafsız bir yaklaşımla
ğinden dolayı anıları tarih kitabı gibi de yansıtılır. Ancak bazı anılarda objektifli-
değerlendirmemek gerekir. ğin kaybolduğu, izlenime dayalı yorum-
ˇ Anı, yıllar önce yaşanmış olayların şim- ların yer aldığı görülür.
diki zamanda ve yeni bir bakış açısıy- ˇ Anı yazımında dikkat edilecek önemli
la kaleme alınmasıdır. Anı yazarı yıllar noktalarla ilgili şunları söyleyebiliriz:
önce yaşanmış bir olayı bütün ayrıntıla-
rıyla hatırlayamamış olabilir; olayla ilgisi M Konu ilgi çekici olmalıdır.
olan insanlara zarar vermemek için bazı M Yazılanlar yeni nesillere ders verici,
ayrıntıları bilerek atlamış olabilir. Bu açı- onları iyiliğe özendirici olmalıdır.
dan bakıldığında, anı türünde yazılmış M Yazarken olabildiğince duygusallık-
tüm eserleri bilimsel niteliği olan veya tan uzak kalınmalı ve gerçekçi olun-
tarihe ışık tutan bir belge olarak kabul malıdır.
etmek doğru olmaz.
M İyi hatırlanmayan olaylar, bilgiler ya-
ˇ Anılar ele alınan konunun mahiyetine zıya alınmamalıdır.
göre olay merkezli anılar ve kişi mer- M Abartılı anlatımdan sakınılmalıdır.
kezli anılar olmak üzere iki başlıkta in-
celenebilir. Olay merkezli anılarda yazar ANI TÜRÜNÜN TARIHSEL GELIŞIMI
yaşadığı ya da tanık olduğu bir olayı an-
latırken kişi merkezli anılarda yazar bir ˇ Batı’da en yaygın edebi türlerden biri
olaydan ziyade kendi hayatında önemli olan anı türünün ilk örneğini Eski Yu-
olan bir kişiyi anlatır. nan sanatçısı Ksenophan, “Anabasis”
adlı eseriyle vermiştir. (MÖ 427 - 355
Anıların şekil ve içerik özellikleri şunlardır: civarında) Yine Eflatun’un anı niteliği
ˇ Anılar yaşanmakta olanı değil yaşanmış taşıyan eserleri olduğu bilinmektedir.
Batı edebiyatında anı türünde yazılmış
olanı konu edinir. eserler şunlardır:
ˇ Öğreticilik amaçlandığı için açık, sade
ve anlaşılır bir dil kullanılır. ˇ 18. yüzyıl eserleri;
ˇ Anılar hem bireysel hem de sosyal olay- M J. J. Rousseau: İtiraflar
larla ilgili bilgi veren metinlerdir. M Goldoni: İyiliksever Somurtkan
ˇ Anı yazarları yer yer belgelerden ve fo- M Goethe: Şiir ve Gerçek
toğraflardan yararlanabilir. M Andre Gide: Jurnaller