Page 38 - 10_edebiyat_ogretmenin

120 ROMAN

Tanzimat romanında, anlatılan olayların ya gerçek ya da gerçeğe
benzer olması gerektiği düşüncesi hâkimdir. Bu dönem romanla-
rında olayların merkezinde aşk ve entrikalar vardır. Tanzimat sa-
natçıları romanları sürükleyici hâle getirmek için aşkı ve entrikayı
OLAY
olayların gelişmesinde tesadüflere çok yer vererek başarılı bir
şekilde kullanmıştır. Yanlış Batılılaşma, alafranga yaşam, kölelik
ve cariyelik, tarihî konular, erkeğin baskısına dayalı aile hayatı,
kıskançlık ve kıskançlığın yol açtığı durumlar bu dönem romanla-
rında olay örgüsünü oluşturan temel konulardır.
EDİTÖR YAYINEVİ

Tanzimat romanında zaman; sanatçıların yaşadığı zaman, yani
Osmanlı toplumunun Batı ile tanışmaya başladığı dönemdir. Bazı
romanlarda Batılılaşmanın yoğun olduğu dönemler anlatılırken
bazı romanlarda ise Osmanlı’nın içe kapanık dönemi yansıtılır.
ZAMAN
Romanda anlatılan zamanla yaşanılan zamanın benzer olduğu
görülür. Bu dönemde Namık Kemal’in yazdığı Cezmi adlı roman
tarihî bir konuyu ele aldığından bu romanda zaman geçmişe yö-
neliktir.

Tanzimat romanlarında olayların geçtiği mekân genellikle İstan-
bul’dur. İstanbul’da Çamlıca ve Beyoğlu gibi gezinti mekânları öne
MEKÂN çıkar. Bu romanlar aile merkezli olduğu için mekân da aile çevre-
sidir. Tanzimat romanında mekân, fon olarak kullanılsa da ağırlıklı
olarak o dönemin sosyal yaşamını yansıtacak yerlerdir. Roman-
larda mekâna yönelik uzun tasvirler söz konusudur.

Tanzimat Dönemi’nde yazılan romanlarda idealize edilmiş tipler
yer alır. Yani hemen her romanda yazarın kendisini temsil eden
kişiler bulunur. Romanlarda her kesimden insana yer verilmiştir.
Bu kişiler kendi sosyal ve ekonomik durumlarına uygun bir yaşam
KIŞILER
içinde sunulmuş ve konuşturulmuştur. Romanlarda birbirine zıt
karakterli (iyi ve kötü) kişiler yer alır. Bu kişilerin çatışması olay
örgüsünü geliştirmiş ve yazarın vermek istediği mesajı somutlaş-
tırmıştır.

NOT:
Tanzimat Dönemi’nde romanın gelişiminde romantizm akımının etkileri görülmüştür.
Romantizm: 1830’lu yıllarda klasisizme tepki olarak doğan romantizm, duygu ve hayal-
lerin ön planda olduğu edebî bir akımdır.