Page 12 - 10-sinif-kimya-odn

20 KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR
KIMYASAL TEPKIME DENKLEMLERININ DENKLEŞTIRILMESI
F Kimyasal tepkimeler denkleştirilirken;
❍ En fazla sayıda atom içeren bileşiğin kat sayısı 1 alınır.
❍ Öncelikle az rastlanan atomlar denkleştirilir.
❍ Serbest elementlerin denkleştirilmesi sona bırakılır. Hidrojen ve oksijen en son denk-
leştirilir.
❍ Denkleştirmede en küçük tam sayı koşulu varsa kesirli kat sayılar tam sayı olacak şe-
EDİTÖR YAYINEVİ
kilde bütün kat sayılar genişletilir.
F Örneğin; C H + O → CO + H O denklemini denkleştirmek için C H 'ün kat sayısı
4
2
2
2
4
2
2
1 alınır ve öncelikle bu bileşikteki atomlar denkleştirilir. Buna göre CO ve H O'nun
2
2
kat sayıları 2 alınarak C ve H atomları denkleştirilir. Bu durumda girenler kısmında 2
tane O atomu, ürünler kısmında ise 6 tane O atomu vardır. Girenlerde O 'nin başına
2
3 yazılarak tepkime denkleştirilir.
C H + 3O → 2CO + 2H O
2
2
2
4
2
KIMYASAL TEPKIME TÜRLERI
a. Yanma Tepkimeleri
F Bir maddenin oksijen gazı (O ) ile tepkimeye girmesine yanma denir.
2
F Yanma olayı hızlı ve yavaş gerçekleşebilir.
❍ Demirin yanması (paslanması) veya gümüşün kararması olaylarında olduğu gibi alevsiz
yanmalara yavaş yanma (oksitlenme) denir.
❍ Odunun, doğal gazın veya mutfak gazının yanması olaylarında olduğu gibi alevli yan-
malara hızlı yanma denir.
F Yanma olayının gerçekleşebilmesi için;

❍ Yanıcı madde (hidrojen gazı, odun gibi)
❍ Yakıcı madde (hava, oksijen)
❍ Tutuşma sıcaklığı (aktivasyon enerjisi) gerekir.
F Yanma olayları ısı veren, yani ekzotermiktir. Sadece N gazının yanması ısı alan, yani
2
endotermiktir.
F Yapısında C ve H veya C, H ve O atomları içeren bütün bileşiklerin yanma ürünleri
kesinlikle CO ve H O’dur.
2
2
N 2 (g) + O (g) + ısı → 2NO(g)
2
3
Fe(k) + O (g) → Fe O (k) + ısı
2
3
2
2
CH (g) + 2O (g) → CO (g) + 2H O(g) + ısı
2
4
2
2
C H OH(s) + 3O (g) → 2CO (g) + 3H O(s) + ısı
2
2
2
2
5