Page 8 - 5-sinif-bursluluk-konu

TÜRKÇE 7

X ÖRNE z Akıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçer. (Bu
' Bu şiir, hece ölçüsüyle yazılmış. (Edebiyat terimi) cümlede akıllı ve deli sözcükleri arasında anlam
bakımından zıtlık vardır.)
' Geometri dersinde tahtaya bir üçgen çizdi. (Geo-
metri terimi) Yakın Anlamlı Kelimeler
' Aldığı kurslar sayesinde notaları tam olarak öğren- z Yazılışları ve okunuşları farklı olan, eş anlamlı
mişti. (Müzik terimi) göründüğü hâlde eş anlamlı olmayan, yani arala-

' Atmosferde çeşitli hava olayları meydana gelir. rında az da olsa anlam farkı bulunan sözcüklerdir.
(Coğrafya terimi) Bu sözcükler arasında anlam farkı olduğu için yakın
anlamlı sözcükleri birbirinin yerine kullanamayız.
SÖZCÜKLER ARASINDAKİ ANLAM X ÖRNE
İLİŞKİLERİ z Bahçedeki çimlere basıp kapıya doğru yürüdü.

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Kelimeler z Ayağının altındaki çiçekleri çiğnemekten çekinmedi.
z Yazılışları ve okunuşları farklı olmasına rağmen s Basmak ve çiğnemek sözcükleri yakın anlamlıdır.
anlamları aynı olan kelimelere eş anlamlı (anlam- z Bana küstüğünü yeni öğrendim.
daş) kelimeler denir. Eş anlamlı kelimeler tamamen z Olanlardan sonra ona kırıldım.
aynı anlamı yansıttıkları için cümlede birbirlerinin Küsmek ve kırılmak sözcükleri yakın anlamlıdır.
yerine kullanılabilir. s
z Bu mahallede birçok akrabam var.
X ÖRNE z Onunla hısım olduğumuzu yeni öğrendim.
' Bugünlerde evimizden misafir eksik olmuyor. Akraba ve hısım sözcükleri yakın anlamlıdır.
s
Bugünlerde evimizden konuk eksik olmuyor.
' Uygarlık yolunda ilerlemek için çok çalışmalıyız. Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler
Medeniyet yolunda ilerlemek için çok çalışmalıyız. z Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan
' Kanunlara aykırı davranışlardan uzak durmalıyız. sözcüklere eş sesli (sesteş) sözcükler denir. Bu
Yasalara aykırı davranışlardan uzak durmalıyız. sözcükler arasında anlam bakımından hiçbir ilişki
yoktur.
Zıt (Karşıt) Anlamlı Kelimeler

z Anlamca birbirinin karşıtı olan kelimelere zıt (karşıt)
anlamlı kelimeler denir. Bu kelimelerin anlam bakı-
mından birbiriyle çeliştiğini unutmayalım.
gül gülmek
X ÖRNE
z Köyümüz şehir merkezine çok uzak. X ÖRNE
Yüzünü bana dönünce onun kim olduğunu hatırla-
z Köyümüz şehir merkezine çok yakın. z
dım.
s Uzak ve yakın sözcükleri zıt anlamlıdır.
z Doğum günü partisine yaklaşık yüz kişi katılmıştı.
z Son günlerde havalar iyice ısındı.
s Birinci cümledeki ”yüz” sözcüğü çehre, sima
z Son günlerde havalar iyice soğudu. anlamındayken ikinci cümledeki “yüz” sözcüğü
Isınmak ve soğumak zıt anlamlıdır. bir sayıdır. Bu bakımdan bu iki sözcük eş seslidir.
s
z Kır yaşamını hepimiz çok merak ediyorduk.
Ŗ RNO
z Elindeki telefon yere düşünce kırıldı.
Bir sözcüğün olumsuzu ile zıt anlamlısını karıştır- Birinci cümledeki “kır” sözcüğü şehir ve kasaba-
mamak gerekir. Sözcüğün olumsuz hâli onun karşıt s ların dışında kalan yer anlamında kullanılmışken
anlamlısı değildir.
ikinci cümlede bu sözcük parçalara ayrılmak, kul-
lanılmaz hâle gelmek anlamında kullanılmıştır.
X ÖRNE
Dolayısıyla bu iki sözcük sesteştir.
z Akıllı düşman, akılsız dosttan hayırlıdır. (Bu cüm- z Bu yaz tatile gitmeyi düşünüyor.
lede akıllı ve akılsız sözcükleri arasında anlam bakı-
mından olumluluk – olumsuzluk ilişkisi vardır.) z Yaşadığın her şeyi birer birer yaz.

DATA YAYINLARI