Page 9 - 5-sinif-bursluluk-konu

CÜMLENİN ANLAM ÖZELLİKLERİ

ANLAM ÖZELLİKLERİNE GÖRE CÜMLELER Ŗ RNO
Neden-sonuç cümleleriyle amaç-sonuç cümleleri
Eş Anlamlı Cümleler
birbirine karıştırılmamalıdır. Neden-sonuç cümlele-
z Aynı düşünceyi ya da aynı mesajı farklı sözcüklerle rinde bir nedene bağlı olarak ortaya çıkan bir sonuç
okuyucuya aktaran cümlelere eş anlamlı cümleler
denir. Bu cümleler anlamca birbirinin yerini tutabile- varken amaç-sonuç cümlelerinde eylemin yapılma
cek niteliktedir. Eş anlamlı cümlelerin yansıttığı ana amacı bellidir ancak bu amacın gerçekleşip gerçek-
fikir de ortaktır. leşmeyeceği belli değildir.

' Yapılan hatayı affetmek büyüklüktür. ' Sağlığını korumak için spor yapıyor. (Bu cümle
amaç-sonuç cümlesidir. Amaç kısmı “sağlığını
' Büyüklük affetmeyi bilmektir.
korumak için”, sonuç kısmı ise “spor yapıyor” söz
s Yukarıdaki cümlelerin her ikisinde de affetmenin grubudur.)
büyüklüğün şartlarından olduğu ifade edilmiştir.
' Spor yaptığı için sağlığını koruyor. (Bu cümle
neden-sonuç cümlesidir. Neden kısmı “spor yap-
Neden–Sonuç Cümleleri
tığı için”, sonuç kısmı ise “sağlığını koruyor” söz
z Bir olayı ya da durumu gerçekleşme nedeniyle bir- grubudur.)
likte aktaran cümlelere neden sonuç cümleleri denir.
Bu cümlelerde eylemin niçin yapıldığı bellidir. Cüm-
leye neden sonuç anlamı çeşitli ekler ve sözcüklerle Karşılaştırma Cümleleri
katılır. Bunlar arasında “için, -den, -diğinden, diye, z Birden fazla varlığı benzerlik ya da farklılık açısından
çünkü, ötürü, dolayı, ile…” sözcük ve ekleri en çok kıyaslayan cümlelere karşılaştırma cümleleri denir.
kullanılanlardır. Bu cümlelerde genellikle “gibi, kadar, daha, en, fazla,
göre, ise, aynı, -den…” gibi sözcük ve eklere yer veri-
' Yağmur yağdığı için pikniğe gidemedik. (Neden: lir. Bu sözcükler cümleye karşılaştırma anlamı katar.
Yağmurun yağması, Sonuç: Pikniğe gidememek)
' Bilgisayar ekranına uzun süre baktığından gözleri ' Öğretmenimiz okulun en başarılı öğrencilerini
geziye götürdü. (Okuldaki öğrenciler başarılı olma
bozuldu. (Neden: Bilgisayar ekranına uzun süre bakımından karşılaştırılmıştır.)
bakmak, Sonuç: Gözlerin bozulması)
' Olayı duyunca en az senin kadar üzüldüm. (İki kişi
' Sözümü dinlemedin diye kaza yaptın. (Neden: Söz bir olaya üzülme bakımından karşılaştırılmıştır.)
dinlememek, Sonuç: Kaza yapmak)
' Bu yılki kazancımız geçen yıla göre daha fazla.
(Bu yıl elde edilen kazançla geçen yıl elde edilen
Amaç–Sonuç Cümleleri kazanç karşılaştırılmıştır.)

z Bir olayı ya da eylemi yapılma amacıyla birlikte Karşıt Anlamlı Cümleler
aktaran cümlelerdir. Bu cümlelerde eylemin hangi
amaçla yapıldığı bellidir. Amaç-sonuç cümlelerinde z Anlam bakımından birbirinin zıttı olan cümlelere
genellikle “için, diye, üzere…” gibi sözcüklerden karşıt anlamlı cümleler denir. Bu cümlelerde birbi-
rine zıt iki durum, kavram ya da olay ele alınır. Farklı
yararlanılır.
iki cümlede zıt anlamlı sözcüklerin kullanılması
' Sınavı kazanmak için ders çalışıyor. (Ders çalışma- bu cümleleri anlam bakımından karşıt yapmaz. İki
nın amacı sınavı kazanmaktır.) cümlenin anlam bakımından karşıt olabilmesi için
' Kilo vereyim diye diyet yapıyorum. (Diyet yapmanın bu cümlelerde birbirinin tam zıttı anlamların yansı-
amacı kilo vermektir.) tılması gerekir.
' Gülünce yüzünde güller açıyor.
' Düğüne gitmek üzere yola çıktık. (Yola çıkmanın Ağlamak insanın içini dökmesinin yollarındandır.
amacı düğüne gitmektir.) '

DATA YAYINLARI