Page 14 - 7-sinif-bursluluk-konu
P. 14

NOKTALAMA İŞARETLERİ                                                                   93
              Ŗ  RNO                                      Alay,  kinaye  veya  küçümseme  anlamı  kazandırıl-
            İçinde  soru  kelimeleri  veya  soru  eki  bulunan  ama   mak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde
            anlamca  soru  cümlesi  olmayan  cümlelerde  soru   ünlem işareti kullanılır:
            işareti kullanılmaz:
                                                          z   Bu büyük (!) yazarımızın kıymetini bilmiyoruz.
            z   Yapar mı yapmaz mı bilmem. (Soru kelimesi nes-
              neye dâhil)                                 KISA ÇİZGİ (-)
            z   Bu olayı bize ne zaman anlatmıştı, hatırlamıyo-
              rum. (Soru kelimesi nesneye dahil)          Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna
                                                          konur:
           Bazı cümleler soru kelimesi barındırmadığı hâlde   z   ............................................................... sı­
           soru  cümlesidir.  Bunlar  soru  işareti  ile  biter.  Bu   kıntı bilmeden geçirdiği yıllarmış.
           cümlelerin soru anlamı vurgu ve tonlama ile belir-
           tilir:                                         Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır:

           z   Medeni durumunuz?                          z   Bu  topluluğa  ­Hüseyin  Rahmi  dışında­  bir  çok
                                                            sanatçı katıldı.
           z   Sen getirecektin?
                                                          Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur:
              Ŗ  RNO
                                                          z   gazete­ci, göz­lük­çü…
            “mı / mi” eki “­ınca / ­ince” anlamında zarf­fiil işle-
            viyle kulla nıldığında soru işareti konmaz:   Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:
            z   Bahar gelip de nehir çağıl çağıl kabarmaya baş-  z   gel­, bak­, sev­; gülüş­, katıl­, gözle­...
              ladı  mı  içimi  geri  kalmış  bir  saat  huzursuzluğu
              kaplardı.                                   Eklerin başına konur:
                                                          z   ­ce, ­sız, ­la…
              Ŗ  RNO                                      Kelimeler arasında “-den...-a, ve, ile, ila, arasında”
            Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru   anlamlarını vermek için kullanılır:
            işareti en sona konur:
                                                          z   Türkçe ­ Almanca Sözlük
            z   Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
                                                          z   İstanbul ­ İzmir uçak seferleri başladı.
                                                          z   Türk­Rus ilişkileri bozuldu.

           ÜNLEM İŞARETİ  (!)                             z   Ural ­ Altay dil grubu
                                                          z   09.30  –  10.30  saatleri  arasında  elektrik  kesintisi
           Sevinç,  kıvanç,  acı,  korku,  şaşma  gibi  duyguları   olacak.
           anlatan cümlele rin sonuna konur:

           z   Deniz ne kadar da güzel!                      Ŗ  RNO
           z   Ne mutlu Türk’üm diyene!                    Cümle içinde yazıyla sayılan sayı adları tekrarlanır-
           Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:  ken araya kısa çizgi konmaz.
           z   Ey  Türk  gençliği!  Birinci  vazifen;  Türk  istiklalini,   z   Üç beş kişi geldi.
             Türk Cumhuriyeti’ni, ilelebet, muhafaza ve müdafaa
             etmektir.
                                                          UZUN ÇİZGİ ()
              Ŗ  RNO                                      Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek
            Ünlem  işareti,  seslenme  ve  hitap  sözlerinden   için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
            hemen sonra konulabi leceği gibi cümlenin sonuna     Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu şunlardır:
            da konabilir:                                 z
                                                          — Eski şehri gezdin mi?
            z   Uff, yine başlıyor!
                                                          — Rothshild’in evine gittin mi?
            z   Uff! Yine başlıyor.
                                                          — Goethe’nin evini gezdin mi?

                                        DATA YAYINLARI
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19