Page 13 - 7-sinif-bursluluk-konu

68 FİİLLER (EYLEMLER)

X ÖZÜ Kullanım Olumlu Çekimi Olumsuz Çekimi
Yukarıdaki altı çizili eylemler incelendiğinde D seçe- Fiiller Gel­ Oku­
neğinde verilen bitirmek fiili “neyi, kimi?” sorularına 1. tekil Gel­di­m Oku­ma­dı­m
cevap vermektedir. Yani nesne almıştır. Bu nedenle iş 2. tekil Gel­di­n Oku­ma­dı­n
(kılış) bildirmektedir. 3. tekil Gel­di Oku­ma­dı
1. çoğul Gel­di­k Oku­ma­dı­k
Cevap: D 2. çoğul Gel­di­niz Oku­ma­dı­nız
FİİLLERDE KİP 3. çoğul Gel­di­ler Oku­ma­dı­lar

Eylemin yapılış amacını ve zamanını bildiren çekim- Kullanım Olumlu Soru Çekimi Olumsuz Soru Çekimi
lenmiş hâline kip denir. Fiiller Ağla­ Gül­
1. tekil Ağla­dı­m mı? Gül­me­di­m mi?
KİPLER 2. tekil Ağla­dı­n mı? Gül­me­di­n mi?
3. tekil Ağla­dı mı? Gül­me­di mi?
1. çoğul Ağla­dı­k mı? Gül­me­di­k mi?
A. Bildirme (Haber) B. Dilek (Tasarlama) 2. çoğul Ağla­dı­nız mı? Gül­me­di­niz mi?
Kipleri Kipleri 3. çoğul Ağla­dı­lar mı? Gül­me­di­ler mi?
z Geçmiş zaman z Şart kipi b. Anlatılan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman
' Görülen geçmiş z İstek kipi
zaman z Gereklilik kipi Fiil kök veya gövdesine gelerek görülmeyen, şahit

' Anlatılan geçmiş z Emir kipi olunmayan ve bilinmeyen geçmişe ait, başkasından
duyulan bir işin vb. anlatılmasını, nakledilmesini sağlar.
zaman
Eki: ­mış/­miş/­muş/­müş
z Şimdiki zaman
z Gelecek zaman Diğer görevleri:
z Geniş zaman Farz etme anlamı katar:

X ÖRNE
Bildirme (Haber) Kipleri
z “Çay içen var mı?” diyorlar. Ben de “evet, ben bir
Fiilde anlatılan işin, kılışın, oluşun, hareketin, durumun çay tiryakisiyim.” diyormuşum.
bağlı bulunduğu zamana fiilin zamanı denir. Haber kip- Sonradan fark etme anlamı katar, başkasından duyma
lerinde de fiilin zamanı bildirilir.
söz konusu olmaz:
Dilimizde üç temel zaman vardır:
z Geçmiş zaman X ÖRNE
Görülen geçmiş zaman
' z Dün çok yorulmuşum. (Sonradan fark etme)
' Anlatılan (öğrenilen) geçmiş zaman z Teşekkür ederim, yemek güzel olmuş. (Şahit olma)
z Şimdiki zaman Kullanım Olumlu Çekimi Olumsuz Çekimi
z Gelecek zaman Fiiller Uyu­ Oku­
1. tekil Uyu­muş­um Oku­ma­mış­ım
Bir de bütün bu zamanların hepsini kapsayan “Geniş 2. tekil Uyu­muş­sun Oku­ma­mış­sın
zaman” vardır. 3. tekil Uyu­muş Oku­ma­mış
1. çoğul Uyu­muş­uz Oku­ma­mış­ız
1. Geçmiş Zaman 2. çoğul Uyu­muş­sunuz Oku­ma­mış­sınız
3. çoğul Uyu­muş­lar Oku­ma­mış­lar
Geçmiş zaman kendi arasında ikiye ayrılır:
Kullanım Olumlu Soru Çekimi Olumsuz Soru Çekimi
Fiiller Sev­ Bil­
a. Görülen Geçmiş Zaman
1. tekil Sev­miş mi­y­im? Bil­me­miş mi­y­im?
Fiil kök veya gövdesine gelerek görülen, şahit olunan 2. tekil Sev­miş mi­sin? Bil­me­miş mi­sin?
ve bilinen geçmişe ait bir işin vb. anlatılmasını, hikâye 3. tekil Sev­miş mi? Bil­me­miş mi?
Sev­miş mi­y­iz?
Bil­me­miş mi­y­iz?
1. çoğul
edilmesini, haber verilmesini sağlar. Eki: ­dı/­di/­du/­ 2. çoğul Sev­miş mi­siniz? Bil­me­miş mi­siniz?
dü/­tı/­ti/­tu/­tü 3. çoğul Sev­miş­ler mi? Bil­me­miş­ler mi?
DATA YAYINLARI