Page 12 - 7-sinif-bursluluk-konu

ANLATIM BOZUKLUĞU 63

X ÖRNE Sözcüklerin Yanlış Yerde Kullanılması

z Meydandaki insan sayısının kalabalıklığı görülmeye Nitelikli bir anlatımda, cümlenin anlatmak istediği
değerdi. (Cümledeki anlama uygun olarak bu cüm- düşünce açık bir şekilde ifade edilmeli, sözcükler yerli
lede "kalabalıklığı" sözcüğü yerine "çokluğu" söz- yerinde kullanılmalıdır. Söz diziminde uyulması gere-
ken en önemli kural, sözcüklerin yapısal ve anlamsal
cüğü kullanılmalıdır.)
yönden bir çırpıda anlaşılabilecek şekilde sıralanma-
z Çantanın ücretini sorup çıktık. (Bu cümlede "ücret" sıdır. Yerinde kullanılmayan bir söz, cümlenin anlamını
sözcüğü yerine "fiyat" sözcüğü kullanılmalıdır.) değiştirebilir.
X ÖRNE
z Sınavı kaybetme şansım daha yüksek olduğu için
kendime bir iş arıyorum. (Bu cümlede anlam akışına z Haberlerde, tekrar tekrar yıkılan köprüleri izledim.
(Bu cümlede "Köprüler tekrar tekrar mı yıkılmış
uygun olarak "şans" sözcüğü yerine "ihtimal ­ olası-
yoksa köprülerin yıkılışı tekrar tekrar mı izlenmiş?"
lık" sözcüğü kullanılmalıdır.)
Bu anlam karışıklığını gidermek için “tekrar tekrar”
z Yüzmeye olan merakı onun bu sporda başarılı sözcüğünü “köprüleri” sözcüğünden sonra getirme-
olmasına neden oldu. (Anlam akışına uygun olarak liyiz.)
"neden oldu" sözcük grubu yerine "sağladı" söz- z Bütün gün bomboş evde oturdum. (Bu cümlede
cüğü kullanılmalıdır.) "Bomboş sözcüğüyle evin eşyasız olması mı anlatıl-
makta, yoksa kişinin hiçbir iş yapmadan evde otur-
ması mı" belli değildir. Bu bozukluğu gidermek için
Yanlış Anlamda Deyim Kullanılması "bomboş" sözcüğünü "evde" sözcüğünden sonra
getirmeliyiz.)
Bir olay ya da durumu anlatan, kalıplaşmış sözler olan
z Özel bir dershane, yoksul öğrencileri ücretsiz üni-
deyimlerin cümlenin anlamına uygun olarak kullanıl-
versite sınavına hazırlıyor. (Bu cümleden “üniver-
maması anlatım bozukluğuna yol açmaktadır. site sınavının ücretsiz olduğu” ve “sözü edilen der-
shanenin, öğrencileri üniversite sınavına ücretsiz
hazırladığı” anlamı çıkarılabilir. Bu anlam ikiliğini
X ÖRNE
önlemek için “ücretsiz” sözcüğünü “sınavına” söz-
z Sınavı kazanamadığını öğrenince etekleri zil çaldı, cüğünden sonra getirmeliyiz.)
kara kara düşünmeye başladı. ("Etekleri zil çalmak"
deyimi bir duruma çok sevinmek anlamındadır.
Mantık ve Sıralama Yanlışlıkları
Ancak verilen cümle sevinme değil üzülme anlamı
Bütün cümlelerde anlam, belirli bir sırayı izleyerek
taşımaktadır. Dolayısıyla kullanılan deyim cümlenin
oluşur. Bu sıralama yanlış yapıldığında anlatım bozuk-
anlamına uygun değildir.)
luğu ortaya çıkar. Bu sıralamalarda yapılan yanlışlıklar
z Kendisini ziyarete gelen arkadaşlarına “Bu ne güzel- genellikle öncelik­sonralık, azlık­çokluk, önemlilik­ö-
lik” deyince Sinem üstüne alındı. (“Üstüne alınmak” nemsizlik ya da daha az önemlilik sıralamasında ken-
deyimi olumsuz bir durum için kullanılır ancak cüm- dini göstermektedir.
lede olumlu bir durumdan bahsedilmektedir. Bu X ÖRNE
nedenle deyimin anlamı ile cümlenin anlamı birbi- z Savaşın yaşandığı o zor günlerde yiyecek bir lokma
rine uymamaktadır.) ekmeğimiz, hatta yemeğimiz bile yoktu. (“Yemek”
sözcüğü “yiyecek bir lokma ekmek” söz grubundan
z Sınavın iptal edildiğini öğrenince üzüntüden yüre- daha genel bir anlam taşır. Bu bakımdan cümledeki
ğime iniyordu. (“Yüreğine inmek” deyimi bir olay ya sıralama tersten yapılmış ve böylece anlatım bozuk-
da durum karşısında çok korkmak anlamında kulla- luğu meydana gelmiştir. Cümle “Savaşın yaşandığı
nılır. Oysa bu cümlede anlatılan duygu korku değil, o zor günlerde yiyecek yemeğimiz, hatta bir lokma
üzüntüdür.) ekmeğimiz bile yoktu.” şeklinde düzeltilebilir.)

DATA YAYINLARI