Page 7 - 7-sinif-bursluluk-konu

SÖZCÜKTE VE SÖZ

ÖBEKLERİNDE ANLAM

SÖZCÜKTE ANLAM z Soğuk sudan boğazı şişmişti. (Boynun ön bölümü
ve bu bölümü oluşturan organ.)
Cümlenin anlamlı en küçük birimlerine ya da tek başına
anlamı olmadığı hâlde cümle içinde anlam kazanan z Yataktan kalkarken başımı duvara çarptım. (Bir
anlatım birimlerine kelime (sözcük) denir. Kelime, yapının yanlarını oluşturan dikey düzlem)
dilin insanlar arasında anlaşmayı sağlayan, anlamlı
en küçük parçasıdır. Kelimelerin belirli bir düzen içeri- z Dün gece erken yattım. (Vaktinden önce, alışılan
sinde bir araya getirilmesiyle anlaşma sağlanır. zamandan önce)

Kelimeler de dil gibi canlı varlıklardır. Sahip oldukları z Seni gördüm dostum boşuna kapının arkasına sak-
anlamların dışında zamanla yeni anlamlar kazanabil- lanma. (Göz yardımıyla bir şeyin varlığını algılamak,
dikleri gibi bir kelime birkaç anlamda da kullanılabilir. seçmek.)
Bu özellikler hem kelimenin kendisine ait olabilir hem
de diğer kelimelerle olan anlam ilişkisini gösterebilir. z Yerimden kalkarken başımı, oğluma yeni aldığım
Burada kelimelerin anlam özelliklerinin yanı sıra keli- çalışma masasına çarptım. (İnsan ve hayvanlarda
meler arasındaki anlam ilişkileri de karşımıza çıkmak- beyin, göz, kulak, burun, ağız gibi organları kapsa-
tadır. Kelimeler tek başlarına anlamlı olabildikleri gibi yan, vücudun üst tarafında bulunan bölümü.)
cümlede veya söz içinde kullanılışlarına göre yeni
anlamlar da kazanabilirler; aralarında anlamdaşlık, Yukarıdaki cümlelerde belirtilen sözcükler zihnimizde
sesteşlik gibi ilişkiler de barındırabilirler. oluşan ilk anlamlarıyla kullanılmıştır. Bu nedenle söz-
cüklerin bu anlam özelliğine gerçek anlam diyoruz.

Ŗ RNO
ANLAM BAKIMINDAN SÖZCÜKLER
Çiçek, masa, koşuyorum gibi kelimelerin tek
1. Gerçek Anlam (Temel Anlam)
başına bir anlamı vardır.
Bir sözcüğün söylendiğinde aklımıza ilk gelen anla-
mına denir. Yani bir sözcüğün söylendiği anda zihni-
mizde uyandırdığı ilk çağrışım gerçek anlamdır. Ger- Ŗ RNO
çek anlam kelimelerin sözlükteki ilk anlamıdır. Yani Gibi, ve, üzere, de gibi sözcüklerin tek başına
herkesçe bilinen yaygın anlamıdır. Buna “temel anlam” bir anlamı yoktur. Bunlar kullanıldıkları cüm-
da denir.
lede anlam ve görev kazanır.
X ÖRNE
z Sofraya pilav gelince Eylül eğilerek pilavı kokladı.
(Belirli bir yönle açı oluşturacak bir durum almak, Ŗ RNO
dikliğini kaybetmek) Bir sözcüğün gerçek anlamlı olabilmesi için,
z Soğuktan su boruları patlamış. (Sıvı durumda bulu- sözcüğün cümleden bağımsız anlamı ile
nan, renksiz, kokusuz, tatsız madde) cümle içindeki anlamının aynı olması gerekir.
z Ayağında eski bir spor ayakkabı var. (Ayağa giyilen
giyecek, pabuç) Ŗ RNO
z Biraz sonra toprak bir yola girdik. (Bir yerden başka Eş sesli (sesteş) sözcüklerin her iki anlamı da
bir yere gitmek için aşılan uzaklık, geçilen yer)
gerçek anlam olarak kabul edilir.
z Meğer anahtar arka cebindeymiş. (Bir kilidi açıp
kapamak için kullanılan araç) X ÖRNE
z Ali’nin yüzü kızarmış.
z Kanadı kırık bir martı gördüm. (Çoğu beyaz renkte
deniz kuşları) z Yasemin sınavdan yüz almış.

DATA YAYINLARI