Page 32 - 9-sinif-edebiyat-odn

130 BİYOGRAFİ / OTOBİYOGRAFİ
TÜRK EDEBIYATINDA BIYOGRAFI

F Türk edebiyatı, yaşam öyküsü niteliğindeki yapıtlar bakımından oldukça zengindir.
Osmanlı Dönemi’nden kalma yaşam öyküleri arasında din ve tarih alanlarındaki

önemli kişilere ilişkin olanlar çoğunluktadır. Bunlar arasında siyer kitapları (Hz. Mu-
hammed’in yaşam öyküsü), kısas-ı enbiyalar (peygamber kıssaları), tezkiretü’l-evliya-

lar (evliyaların yaşamını konu edinen kitaplar), maktel-i Hüseyniler, tezkiretü’ş-şuara-
EDİTÖR YAYINEVİ
lar (şairlerin yaşam öykülerini konu edinen kitaplar) sayılabilir.

F Divan edebiyatında şairlerin biyografilerine, eserlerine yer veren, şiirleri hakkında
değerlendirmelerin bulunduğu eserlere şuara tezkiresi denir. Tezkireler biyografi tü-

rünün edebiyatımızdaki ilk örnekleridir. Türk şairlerinin biyografilerinin toplandığı ilk
Türkçe şuara tezkiresi Ali Şir Nevaî’nin XV. yüzyılda kaleme aldığı “Mecâlisü’n-Nefâis”
adlı eseridir. Anadolu sahasında yazılan ilk şuara tezkiresi Sehi Bey’in “Heşt Behişt”

(1538) adlı eseridir.

F XV. yy.dan sonra yaşam öyküleri devletin ileri gelenlerinin ve sanatçıların yaşamlarını
da konu edinmeye başlamıştır. Osmanlı (divan edebiyatı) Dönemi’nde yazılmış ve
biyografi niteliği taşıyan başlıca eserler şunlardır:

Mecalis-ün-Nefais (Güzelliklerin Meclisleri, 1491): Ali Şîr Nevai yazmıştır, şairlerin ha-

yatını anlatır.
Heşt Behişt (Sekiz Cennet, 1538): Sehi Bey yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.

Tezkiretü’ş-Şuara (1546): Latîfî yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.

Tezkiretü’ş-Şuara (1586): Kınalızade Hasan Çelebi yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.

Menakıb-ı Hünerveran (Sanatçıların Menkıbeleri, 1586): Gelibolulu Ali yazmıştır. Hat-
tatların, ciltçilerin, tezhipçilerin ve minyatür sanatçılarının yaşam öykülerini derlemiştir.

Gülşen-i Şuara (1563): Ahdi yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.

F XIX. yy.dan sonra yazılmaya başlanan yaşam öyküleriyse çeşitlilik gösterir. Çoğun-

luğu yine tarih ve siyaset alanlarındaki kişilerin yaşam öykülerini içermesine karşın
bilim, kültür ve sanat dünyasında üne kavuşmuş kimselerin yaşam öykülerini anlatan
kitapların sayısı da azımsanmayacak ölçüdedir.