Page 27 - 9-sinif-edebiyat-odn
P. 27

MASAL / FABL                                               93
          MASAL - FABL KARŞILAŞTIRMASI
          F   Fabllarda,  masallarda  olduğu  gibi  bir  başlangıç  (döşeme)  yoktur;  ayrıca  masalın
             serüven ve tekrarlama isteği de fabllarda bulunmamaktadır. Aralarındaki en önemli
             fark ise masalda sihirli, düşsel ve büyüleyici olan hâkimdir; fablda ise her şey olağan
             seyri içinde akar; büyü, sihir gibi şeylere başvurulmaz. Fabllar daha akla yatkın ve
             gerçekçidir. Ayrıca masallar düz yazı şeklinde yazılırken fabllar nazım biçiminde de
             yazılabilir.
             EDİTÖR YAYINEVİ

                                EDAT / BAĞLAÇ / ÜNLEM

          EDATLAR
          F   Tek başına bir anlamı olmayan, cümle içinde sözcükler arasında çeşitli anlam ilgileri
             kuran ve cümleye değişik anlamlar katan sözcüklere edat denir. Edatlar cümleden çı-
             karıldığında cümlenin anlamında daralma ya da bozulma meydana gelir. Türkçede en
             çok kullanılan edatlar şunlardır: “için, kadar, gibi, üzere, bir, yalnız, tek, ancak, dolayı,
             değil, -e göre, -e doğru, -e rağmen, -e karşı, -den başka, -den beri, -den yana, -den
             sonra, sadece, ile, mi...”

          BAŞLICA EDATLAR

          “İle” Edatı: Bu edat cümlede “araç, birliktelik, neden, durum” gibi ilgiler kurar. Sözcükten
          ayrı yazılabildiği gibi başındaki “i” sesi düşerek “-le / la” şeklinde, sözcüğe bitişik de ya-
          zılabilir.
           F    O, kardeşleriyle okula gitti. (birliktelik)   F   Arabanın gürültüsüyle uyandı. (neden)
           F    İstanbul’a uçakla gidecekler. (araç)  F   Sevinçle boynuma sarıldı. (durum)


           NOT
           “ile” sözcüğü hem edat hem de bağlaç olarak kullanılabilmektedir. “İle” sözcüğünün
           yerine “ve” getirildiğinde anlam bozulmuyorsa bağlaç, anlam bozuluyorsa bu sözcük
           edattır.
           ❍  Elinde defterle yanımıza geldi. (edat)
           ❍  Defterle kalemi çantaya koydum. (bağlaç)

          “Gibi” Edatı: Cümleye benzetme, tahmin, tezlik ve karşılaştırma anlamları katar. Bu söz-
          cük benzetme edatı olarak da bilinir.

           F    Melek gibi bir annesi vardı. (benzerlik)
           F    Birazdan yağmur yağacak gibi. (tahmin)
           F    Sınıftan çıktığı gibi kantine koştu. (tezlik)
           F    O da senin gibi akıllı biridir. (karşılaştırma)
   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32