Page 125 - tyt-tum-dersler-konu
P. 125
BÖLÜM
BİLGİ VE İNANÇ
1
1. İSLAM’DA BİLGİNİN KAYNAKLARI Ɖ İslam düşüncesinde bilgi kadim bilgi ve hadis bilgi
olmak üzere ikiye ayrılır. Kadim bilgi, Allah’ın zatı ile
Ɖ İnsan doğduğu andan itibaren kendini ve dış dünyayı birlikte bulunan bilgidir. Nitelik ve içerik bakımından
sürekli tanımaya ve bilmeye çalışmaktadır. insan bilgisinden farklıdır ve sınırsızdır. Tüm zaman-
ları kapsar. Hâdis bilgi, yaratılmış olanların bilgisine
Ɖ İnsanın bu tanıma faaliyetine bilme, elde edilen ürüne denir. Bu bilgi sınırlı ve sonludur.
EDİTÖR YAYINEVİ
de bilgi adı verilir.
Ɖ Allah insanı yoktan yaratmış ve insana çeşitli özellik-
Ɖ Bilginin oluşma sürecinde iki öge vardır. Bu ögeler ler vermiştir. İnsanı incelemeye ve araştırmaya teşvik
özne (suje) ve nesne (obje)dir. etmiştir. İslam dininde bilgi edinmenin amacı insanın
kendini, yaratanını ve evreni tanımasıdır. İnsanın tanı-
Ɖ Bilgi arayışında olan, bilmek isteyen, düşünen kişiye masını sağlayacak olan kaynak doğru bilgidir. İslam
öznel (suje) denir. Bilginin konusu olan her şeye de dini insanların doğru bilgi edinmesini ister.
obje (nesne) denir.
Ɖ İslam dininin temel amaçlarından biri, insanı doğru
Ɖ Bilgi; öğrenme, araştırma, gözlem ve deney yoluyla bilgiye ulaştırmak ve onu her türlü yanlıştan korumak-
elde edilmektedir. İnsan zekâsının ve çalışmasının tır. Doğru bilgiye ulaşan insan Allah’a ve O’nun yarat-
sonucunda ortaya çıkmaktadır. tıklarına karşı sorumlu olur.
Ɖ İnsan, dış dünyayı duyularıyla algılayan ve aklıyla Ɖ İslam dininde doğru bilgiye akıl, doğru haber ve duyu-
larla ulaşılır.
düşünüp karar veren bir varlıktır.
Ɖ İnsanın çok yönlü olması birçok bilgi türünün ortaya
çıkmasını sağlamıştır. Bilgi türleri şunlardır: Aklı Selim
Gündelik Bilgi: Günlük yaşamı kolaylaştıran bilgilerdir. Ɖ İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özellik akıl
Bu bilginin kaynağı duyu ve deneyimlerdir. Geçerliliği ve sahibi olmasıdır. İnsan aklıyla düşünür; iyiyi kötüden,
doğruyu yanlıştan ayırabilir. Akıl, duyu organları vası-
doğruluğu kişisel deneyime dayanır. Belli bir yöntemle tasıyla kendine gelen verileri değerlendirir. Nesneler
elde edilmemiştir, genel geçerliliği yoktur. Sonuçlar, ve olaylar arasında ilişki kurup daha önceden elde
kesin değildir, subjektiftir. etmiş olduğu birikimleri de kullanarak yeni gerçeklik-
lere ulaşabilir. Bilim de bu gerçekliklerden bir tanesi-
Dini Bilgi: Din, mutlak varlığa ve onun vahiy ile bildir- dir. Yani bilim aklın bir meyvesidir.
diklerine dayanan bir sistemdir. Temelinde insan vardır.
İbadet biçimlerini ve manevi değerlerini esas alır. İnsa- İslam’da Bilginin Kaynakları
nın iç yaşamını ve toplumsal yaşamı düzenleyen kural-
ları içerir.
Akıl Vahiy Duyular
Teknik Bilgi: Teknik, doğadaki nesneleri bir amaca
yönelik olarak araç hâline getirmektir. Tekniğin amacı Ɖ Kur’an-ı Kerim’e göre insanı insan yapan, onun her
türlü hareketlerine anlam kazandıran, ilahî emirler
insan hayatını kolaylaştırmaktır. karşısında insanın yükümlülük ve sorumluluk altına
Bilimsel Bilgi: Evreni, toplumu ve insanı araştırma girmesini sağlayan akıldır. Kur’an-ı Kerim’de birçok
konusu yapan, bu araştırma konuları üzerinde gözleme, ayette akıl kelimesi geçmektedir. Bu ayetlerde genel-
deneye ve akla dayanarak yöntemli bir şekilde elde edi- likle “akletmenin” yani aklı kullanarak doğru düşün-
menin önemi üzerinde durulmuştur. Kur’an termino-
len düzenli bilgidir. lojisinde akıl, “bilgi edinmeye yarayan bir güç” ve “bu
Felsefi Bilgi: Felsefi bilgi insanın, evrenin niteliği ve güç ile elde edilen bilgi” şeklinde tarif edilmiştir.
yapısı hakkında gözlemlerine dayanarak düşünmesi Ɖ İslam dini problemlerin çözümünde aklın kullanıl-
sonucu ortaya çıkmıştır. Düşünmek esastır. masını öğütler. Evrensel bir din olan İslam, koyduğu
evrensel kurallar çerçevesinde, insanların akıllarını
Sanat Bilgisi: Akla değil, duyguya, coşkuya ve sezgiye kullanarak her dönemde ortaya çıkabilecek sorunlara
dayanır. Özneldir, yaratıcılığa dayanır. Ürünleri somuttur. çözümler üretebileceğini belirtir.
