Page 61 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
60
60 DOĞAL SİSTEMLER
Boyu 25 metreyi bulan fıstık çamı, iğne yapraklı- Kızılağaç: Batı ve Doğu Karadeniz ile Marmara’da
dır ve yaprakları yıl boyunca yeşil kalır. Kuraklığa yaygındır. Boyu 20 metreyi aşabilen bu ağaçlara
dayanıklı olan bu ağaç, soğuk bölgelerde yetişmez. daha çok dere yataklarında rastlanır. Geniş yap-
Işık isteği fazla olan ağaçlardandır. Tohumları çam raklı ağaçlardan olan kızılağaçlar seyrek dallıdır.
fıstığı olarak bilinen bu ağaç türü, Batı Anadolu’da ÇALILAR
geniş yer kaplar. Yağlı tohumlar, önemli bir besin
maddesidir. Odunu yapı kerestesi olarak kullanılır. Maki
Süs ağacı olarak da kullanılmaktadır. Türkiye, dün- Maki, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve
yada İspanya’dan sonra fıstık çamı alanı en geniş * yağışlı olan Akdeniz ikliminin tipik bitki örtü-
EDİTÖR YAYINEVİ
olan ülkedir. südür. Kızılçam ormanlarının tahrip edildiği

Meşe: Birçok türü bulunan ağaç grubudur. Bu alanlar makilerle kaplanmıştır.
ağaçlar, özelliklerine göre kırmızı ve ak meşe ile her * Bu bitkinin en önemli yayılış alanları, ülkemizin
mevsim yeşil kalan meşeler olmak üzere üç gruba Akdeniz, Ege ve Marmara denizi kıyılarıdır.
ayrılır. Boyları 3-5 metre ile 25 metre arasında
değişir. Meşe ağaçları Türkiye’nin hemen her yerinde * Tür bakımından en zengin makiler Akdeniz
yaygın bir dağılış gösterir. Mobilyacılık, tarım alet- kıyılarında görülür. Burada makiler, kıyıdan
leri yapımı ve kaplamacılıkta kullanılmaktadır. itibaren ortalama 800-900 m yüksekliğe
kadar yayılma alanı bulmuştur.
Kayın ağacı: Türkiye’de daha çok Kuzey Anadolu Ormanların kıyıdan itibaren başladığı yer-
Dağlarında yaygındır. Toroslarda ise bu ağaçlara * lerde ise makilerin kapladığı alan çok azdır.

Nur Dağları’nda rastlanır. Kayınlar, saf orman- Ege’deki makiler, kıyıdan yaklaşık 200 km
lar hâlinde görüldükleri gibi ladin, çam ve meşelerle içerilere kadar yayılmıştır.
karışık hâlde de görülürler. Yaklaşık 40 m’ye ula-
şan bu ağaçların düzgün silindire benzeyen gövdeleri * Dağların kıyıya dik uzanması, Akdeniz iklimi-
vardır. Geniş yapraklı olan kayınlar, kışın yaprak- nin iç kesimlere daha çok sokulmasını sağla-
larını dökerler. Kayınlar, sonbaharda aldıkları kır- maktadır. Bu nedenle Ege’de makilerin yayı-
mızı renk nedeniyle doğal bir güzellik oluştururlar. lış alanı geniştir. Ege’de makiler, ortalama
Mobilya, parke, ambalaj sandığı ile yakacak odun 500-600 m yükseklikte de görülebilir.
alarak kullanılmaktadır. Garig

Gürgen: Ege, Marmara, Kuzey ve Doğu Anadolu’da * Akdeniz ve Ege’de makilerin tahrip edildiği
yayılmıştır. Kışın yaprağını döker, nemli toprakları yerlerde daha kısa boylu çalılıklar gelişmiştir.
sever. Makine parçaları, spor aletleri, tarım alet- Bu tür çalılıklara garig denir.
leri, torna işleri ve ayakkabı yapımında kullanılır. * Gariglere Ege’de daha çok İzmir ve Bod-
Yakacak olarak da kullanılabilmektedir. rum yöresinde; Akdeniz’de ise Mut çevre-

Ihlamur: Türkiye’de daha çok Marmara, Kuzey Ana- sinde rastlanır. Marmara’da makilerin yaygın
dolu ve Orta Toroslar’da yaygındır. Sık dallı ve geniş olduğu yerler, Güney Marmara kıyılarıdır.
yapraklı olan bu ağacın, yaz döneminde açan çiçekleri * Kermez meşesi, lavanta, akçakesme, yasemin,
çay olarak kullanılır. Boyu 20-30 metreye ulaşan kekik, funda, adaçayı, laden, geven ve kat-
ıhlamur ağacının gövdesi doğramacılıkta değerlidir. man ardıcı gariglere örnek olarak verilebilir.