Page 132 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
1 13232 ROMAN

SERVETİFÜNUN DÖNEMİ’NDE ROMAN

* Tanzimat’la birlikte başlayan edebiyatı Avrupa ruhu ve tekniği içinde yenileştirme hareketi,
1896-1901 yılları arasında, Servetifünun dergisi etrafında, Recaizade önderliğinde toplanan
yeni nesille ikinci bir hamle yapmıştır.

* Edebiyatıcedide, diğer bilinen ismiyle Servetifünun edebiyatı, II. Abdülhamit Dönemi’nde,
Servetifünun dergisi çevresinde toplanan sanatçıların Batı etkisinde geliştirdikleri bir edebiyat
hareketidir.

EDİTÖR YAYINEVİ
œ Özellikler:
* Roman tekniği sağlamdır. Tanzimat Dönemi’nde yazılan romanlarda görülen kusurlar bu dönem
romanlarında görülmez.

* Ağır ve halkın kullandığı dilden uzak bir dil kullanılır.
* Özellikle romanların betimleme bölümleri söz sanatlarıyla yüklüdür.

* Devrin siyasal baskıları nedeniyle sanatçılar sosyal konulardan uzak durmuşlardır.
* Daha çok bireysel konularda (aşk, ölüm, yalnızlık) romanlar yazılmıştır.

* Yazarlar daha çok yaşadıkları ortamı anlatma yoluna gittikleri için konular, İstanbul’un çeşitli
kesimlerinden alınmıştır.

* Ortaya koyulan edebî ürünlerin ağırlık noktasını aşk, tabiat, merhamet gibi ferdî konular ve
psikolojik tahliller teşkil eder.
* Betimlemeler gözleme dayalıdır ve nesneldir.

* Bu dönem romanlarında İstanbul’un aydın çevreleri ile saray ve konak yaşamı konu edinilmiştir.
Romanın anlatımında Türkçenin söz dizimine uyulmayarak yeni anlatım olanakları aranmıştır.

* Bu dönemde romanda, romantizmin kimi izleri bulunmakla birlikte romanlar genel olarak rea-
lizme bağlıdır. Yer yer natüralizmin de etkileri görülmüştür.
Realizm: Realizm akımı XIX. yüzyılın ikinci yarısında romantizme tepki olarak doğmuştur. Bu akım
duyguların ve hayallerin insanı yanılttığı, bu nedenle de gerçeklerin hiç değiştirilmeden, olduğu gibi
yansıtılması gerektiğini savunur. Realist yazarlar eserlerinde olayın akışına müdahale etmezler ve
roman kişilerine tarafsız bir bakış açısıyla yaklaşırlar. Sanat sanat içindir anlayışının öne çıkarıl-
dığı bu akımda gözleme dayaı gerçekçi betimlemeler söz konusudur. Dünya edebiyatında Stendhal,
Balzac, Flaubert, Gogol, Dostoyevski, Tolstoy, Charles Dickens, Mark Twain gibi yazarlar realizm
akımının temsilcileri arasında yer alır.

Natüralizm: Realizmde savunulan gerçekliği daha ileri boyuta taşıyan bu akım romanı bilimsel
hâle getiren ve bilimdeki neden sonuç ilişkisini romana uyarlayan bir özellik taşır. Natüralizme
göre toplum bir laboratuvardır ve yazarlar bir bilim adamı gibi bu laboratuvarda deney yaparlar.
Ayrıca bu akımda soya çekim kavramına oldukça önem verilir. Emile Zola natüralizmin en önemli
temsilcisidir.