Page 133 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ ROMAN § 133
133

SERVETİFÜNUN ROMANININ YAPI ÖZELLİKLERİ

Olay:

* Bu dönem romanlarında bireysel acılar, düş kırıklıkları, aşklar üzerinde durulmuştur. Romanların
çoğunda Batılı yaşam tarzını benimsemiş kişilerin aile ve toplum içindeki çatışmaları, yalnızlıkları,
bunalımları, hayal kırıklıkları anlatılır.

* Tanzimat romanlarında ele alınan “kuşak çatışması” bu dönemde iyice derinleşmiştir. Batılı kül-
türe adapte olmaya çalışan gençler hem aile büyükleri hem de toplum tarafından dışlanır. Böy-
EDİTÖR YAYINEVİ
lece derin bir yalnızlık ve bunalım süreci başlar.
Kişiler:
* Roman karakterleri Batılı kültürle yetişenler ve gelenekçi kişiler olmak üzere iki farklı şekilde
karşımıza çıkar. Romanlar bu kişilerin karakter çatışmaları ve ortaya çıkan facialar üzerine
kurulur. Roman kahramanları İstanbul’un aydın ve seçkin kesimine mensupturlar, zengindirler.

* Zengin olmalarına karşılık mutsuz ve bunalımlıdırlar. Batılı yaşam tarzı onları mutlu etmemiş
bilakis toplumdan uzaklaştırmıştır. Kendilerini toplumdan soyutlamışlar; sosyal ilişkilerini sadece
aile içinde sürdürmüş hasta, bunalımlı, karamsar insanlardır.

* Zayıf karakterli olduklarından çarpık ilişkilere sürüklenmişlerdir ve başları sıkışınca intiharı en
iyi çözüm yolu olarak görmüşlerdir. Karakterlerden biri genellikle yazarın kendisidir. Yani düşünce
ve anlayış bakımından yazarı temsil eder. Tanzimat’a göre Servetifünun romanında “kadın” daha çok
ön plandadır. Kadının toplumsal yaşamda sınırlandırılışı ve aile içindeki sorunları üzerinde durulmuştur.
Roman yazarları, kadın ve erkekleri eşit konumda ele almıştır.

Mekân:

* Bu dönem romanlarında mekân olarak İstanbul’daki yalı ve konaklar seçilmiştir. Servetifünun
romanında kişilerin psikolojisi ile mekânlar arasında çok güçlü bir uyum vardır. Olaylar genellikle
konaklarda, kapalı mekânlarda geçer. Kişilerin hareket alanı oldukça kısıtlıdır. Konakların içi
genellikle loş ve kasvetlidir.
* Romanlarda sokağa, caddeye, çarşıya, pazara, tabiata pek yer verilmez. Mekânların kapalı ve
sıkıcı olması roman karakterlerinin yalnız ve karamsar olması ile doğru orantılıdır. Bu dönem
romanlarında mekân Tanzimat romanlarına göre çok daha işlevsel bir şekilde kullanılmıştır.
Roman kahramanlarının psikolojisini yansıtmada mekândan yararlanılmıştır.

Zaman:

* Servetifünun yazarları üzerinde II. Abdülhamit Dönemi’nin baskıcı ve yasakçı zihniyetinin etki-
leri görülür. Servetifünun romanında zaman unsuru roman karakterleri üzerinde oldukça etki-
lidir. Zamanın akışı yalnızca konak yaşamının sınırları içinde takip edilebilmektedir. Karakterler
zaman karşısında güçsüzdür. Zaman her şeye hükmeder.