Page 92 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
92
92 ŞİİR
BELİRTİLİ AD TAMLAMASI * Belirtili ad tamlamalarında bir tamlayan bir-

* Tamlayanın ilgi (-ın/-in/-un/-ün), tamlana- den fazla tamlanana bağlanabileceği gibi, bir
tamlanan da birden fazla tamlayana bağla-
nın iyelik (-ı/-i/-u/-ü) eki aldığı tamlama-
lardır. nabilir.
» Evin bahçesi, odaları, mutfağı o kadar
* Her iki unsuru da ek alarak oluşturulan bu geniş ki...
tür tamlamalarda tamlayan ve tamlanan
arasında aitlik ilgisi vardır. » Evin ve okulun bahçesi yemyeşildi.

nın ve tamlananın aldığı eklerden hareketle YAYINEVİ
* Tamlananda kullanılan iyelik eki bu unsurun BELİRTİSİZ AD TAMLAMASI
neye-kime ait olduğunu ifade eder. * Tamlayanın ek almayıp tamlananın iyelik eki
» Bilgisayarın hafızası dolmuştu. aldığı tamlamalardır. Bu tamlamalarda bir
» Salonun duvarları boyanmıştı. isim başka bir isme aitlik ilgisiyle değil, nesne
ya da kavram ismi oluşturma ilgisiyle bağlıdır.
» Duvarın üstü yabani otlarla kaplıydı.
» İşçiler otobüs durağında bekliyor.
» Arabanın camı çatlamıştı.
» Meyve bahçesi çoktan kurumuştu.
» Sinema salonu hıncahınç doluydu.
Belirtili ad tamlamasıyla ilgili özel durumlar:
» Apartman sakinleri esnaftan şikâyetçiydi.
EDİTÖR Belirtisiz ad tamlaması ile ilgili kurallar:
» Çocuk kitapları okumaya bayılırdı.
Bazı tamlamalarda önce tamlanan sonra
*
» Yaz mevsimiyle birlikte sahiller canlandı.
tamlayan söylenebilir. Bu durumu tamlaya-
tespit edebiliriz.
Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan tam-
» Uğruna bir ömrü feda edeyim senin. (senin *
lananın neden yapıldığını bildirebilir.
uğruna)
» lahana turşusu, erik hoşafı, bulgur pilavı,
» Sabrı herkesi etkilemişti babamın. (baba-
elma şekeri...
mın sabrı)
Bazı tamlamalarda tamlayan düşüp sadece *
*
lananın neye benzediğini bildirebilir.
tamlanan söylenebilir. Bu tür tamlamalarda Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan tam-
“iyelik ekleri” tamlayan hakkında ipuçları » deve kuşu, kılıç balığı, küpe çiçeği, horoz
verir. şekeri...
» Yaptıkları bini aştı. (onun yaptıkları)
ZİNCİRLEME AD TAMLAMASI
» Kitabın çok beğeniliyor. (senin kitabın)
* Tamlayanın, tamlananın veya her ikisinin
* Belirtili ad tamlamalarında tamlayan ile kendi içinde başka bir ad tamlaması olduğu
tamlanan arasına başka sözcükler girebilir. söz öbekleridir. Zincirleme ad tamlamaları en

» Dedemin mavi gözlerine hayran hayran az üç adın zincirleme bir aitlik ilişkisi oluştur-
bakardım. masıyla meydana gelir.
» Okulun yemyeşil bahçesinde kendini mutlu » Macera romanlarının okuyucusu çok az.
hissediyordu. » Okul müdürünün odası temizlendi.