Page 88 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
88
88 ŞİİR
* Rubailerde genellikle mahlas söylenmez. * Ele alınan konular daha çok düşünce ağırlık-

* Aşk, şarap, dünyanın türlü nimetlerinden lıdır.
yararlanma, hayatın anlamı ve hayat felse- » Dilberin işi itâb u nâz olur
fesi, tasavvuf ve ölüm gibi konular işlenir. (Dilberin işi azarlamak ve nazdır.)
Çeşmi câdu gamzesi gammaz olur
* Rubai türünün en önemli ve en meşhur ismi (Gözleri cadı, gamzesi fitnecidir.)
Ömer Hayyam’dır.
Ey gönül sabret tahammül kıl ana
* Azmizâde Haleti ve Yahya Kemal de başarılı (Ey gönül, sabret ve ona tahammül et.)
EDİTÖR YAYINEVİ
rubailer yazmışlardır. Yâre erişmek işi az az olur
* Az sözle çok derin anlamlar ifade etmek (Sevgiliye ulaşmak işi zamanla olur.)
amaçlanır.
NOTOT
N
* Esrârını dil zaman zaman söyler imiş Tuyuğ ve şarkı divan edebiyatına Türklerin
(Gönül, sırlarını zaman zaman söylermiş.) kazandırdığı nazım şekilleridir.
Hengâme-i gamda dâstan söyler imiş
(Gama düştüğü zaman destan söylermiş.)
Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâne MURABBA
(Âşık olup da ayrılık acısına,) * Özellikle felsefi konular ve aşk olmak üzere
Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş her konuda yazılabilen ve aruz vezninin kul-
(Ben sabrederim diyen yalan söylermiş) lanıldığı divan şiiri nazım şeklidir. Bent adı
verilen dörder dizelik birimlerden oluşur. Bent
sayısı çoğu zaman 3 - 7 arasında değişmek-
TUYUĞ tedir.

* Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı, œ Özellikler:
düşünsel ve felsefi konularla ilgili olarak
yazılan ve tek dörtlükten oluşan nazım şek- * Uyak düzeni “aaaa, bbba, ccca...” şeklindedir.

line tuyuğ denir. Mâniden esinlenilerek oluş- Bazen dördüncü mısralar nakarat olabilir.
turulmuştur. Anadolu sahasındaki ilk tuyuğ- * Dini ve didaktik konular ile övgü, yergi, man-
ları Kadı Burhaneddin ve Seyyid Nesimi zum mektup, mersiye gibi türlerde murabba
yazmıştır. daha çok kullanılmıştır.

œ Özellikler: * Taşlıcalı Yahya, Fuzulî ve Namık Kemal bu
türün önde gelen isimleridir.
* Uyak düzeni rubai ile benzerdir (aaxa). » Geçti cânânın firakı canıma
* Tek dörtlükten oluşur ve aruzun sadece (Sevgiliden ayrılığım canıma yetti.)
“fâilâtün/fâilâtün/fâilün” kalıbıyla yazılır. Tîr-i cevri gibi girdi kanıma
(Eziyet okları kanıma girdi.)
* Tuyuğlarda mahlas kullanılmaz. Nâleden bir kimse gelmez yanıma
* Tuyuğlarda genellikle cinaslı kafiye kullanılır. (İnlememden kimse yanıma gelmez.)

* Divan şairleri bu türe pek ilgi göstermemiş- Söyle ey bâd-ı sabâ cânânıma
lerdir. (Ey sabah rüzgârı sevgilime bunları söyle.)