Page 143 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 143
EDEBİYATIN TARİH VE DİN İLE İLİŞKİSİATIN TARİH VE DİN İLE İLİŞKİSİ
EDEBİY 1. ÜNİTE 143
• Edebiyat; duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılığıyla güzel, etkili ve belli bir şekil içerisinde anlatılması sanatıdır.
Yani edebiyat dile bağlı bir sanattır. Edebiyat birçok disiplini içinde barındıran bir sanattır. Bu yönüyle kapsam alanı
geniştir. Her edebiyat metninin, içinde oluştuğu tarihî dönem ve o dönem içinde var olan dinî hayat ile ilişkisi vardır.
EDEBIYAT - TARIH ILIŞKISI
• Her edebî metnin, içinde oluştuğu tarihî bir dönem vardır ve edebî metinlerin hepsinde bu tarihî dönemlerin izlerini
görmek mümkündür.
• Edebî metinlerin temasını tarihî dönemler etkiler. Dolayısıyla bu eserleri doğru yorumlayabilmek için o dönemin
tarihî olaylarını iyi bilmek gerekir.
EDİTÖR YAYINLARI
• Bazı edebî metinler oluştuğu dönemin izlerini taşırken bazıları da konusunu tamamen tarihî gerçeklerden alabilir.
Bu tür metinler tarihe ışık tutabilir, tarih bilimine kaynaklık edebilir.
• Edebiyat tarihten yararlandığı gibi tarih de edebiyattan yararlanır. Edebî eserlerde tarihi olaylar farklı bir bakış açı-
sıyla yorumlanır. Edebî eserlerde her ne kadar kurgu ve hayal ön planda olsa da tarihi gerçekliklere de bağlı kalınır.
• Tarih öncesi dönemleri aydınlatmada kaynak görevi gören “destanlar, gazavatnameler, seyahatnamaler, sefaret-
nameler, tezkireler” tarih araştırmalarında başvurulacak kaynaklardır. Örneğin bir edebî eser olan Evliya Çelebi’nin
“Seyahatname”si tarihçiler için de önemli bir kaynaktır.
• Edebiyat ile tarih arasındaki ilişkinin bir başka yönü de “edebiyat tarihi” alanında yapılan çalışmalardır. Edebiyat
tarihi; edebiyatın geçmişini, eserleri, sanatçıları, sanatçıların hangi toplumsal olaylardan etkilendiklerini inceler. Bu
bakımdan edebiyat tarihi alanında yapılan çalışmalar tarih bilimine de kaynak teşkil eder.
EDEBIYAT - DIN ILIŞKISI
• Dile bağlı bir sanat olan edebiyat, başlangıçta dini törenlerde ortaya çıkmıştır. Toplumun en önemli kişileri olarak
adlandırılan din adamları (şamanlar), söyledikleri şiirlerle sözlü kültüre, sanata ve edebiyata hayat vermişlerdir.
• Toplumsal hayatı ve kültürü etkileyen en önemli ögelerden olan din, edebiyat üzerinde de oldukça etkilidir. Dini
açıdan toplumda meydana gelen her türlü değişim sosyal hayatı etkilemekte ve bu, edebiyata da yansımaktadır.
• Edebiyat ile din arasındaki ilişkiye İslamiyet’le birlikte Türk kültüründe ve yaşamında meydana gelen değişimler
örnek gösterilebilir. İslamiyet’in kabulüyle birlikte dilde meydana gelen değişim edebî ürünlerde Arapça ve Farsça
sözcüklerin kullanılmasını da beraberinde getirmiştir. Bu durum Arapça ve Farsçaya olan rağbeti artırmıştır. Ayrı-
ca Arap ve Fars edebiyatlarına özgü edebî türlerle tanışılmış ve edebî hayatta çeşitlilik ortaya çıkmıştır.
• Ayrıca edebiyat araştırmacılarının Türk edebiyatını dönemlere ayırırken göz önünde bulundurdukları ölçütlerden
biri de İslamiyet’in kabulüdür. İslamiyet’le birlikte Türk edebiyatında “İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı”
adı altında yeni bir dönem başlamıştır.
• Edebiyat dinden etkilendiği gibi din de edebiyattan yararlanmıştır. Edebî ürünler vasıtasıyla din insanlara öğretil-
meye çalışılmış ve bu şekilde dinin yayılma alanı genişlemiştir.
TÜRK EDEBİY
TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERİATININ DÖNEMLERİ
• Türk edebiyatı; İslamiyet öncesi, İslami dönem ve Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı olmak üzere 3 döneme ayrılır.
Islamiyet Öncesi Türk Edebiyatı (5-11. yy.)slamiyet Öncesi Türk Edebiyatı (5-11. yy.)
I
Sözlü Edebiyat Dönemi (...-8. yy.) Yazılı Edebiyat Dönemi (8-11. yy.)
Destan Koşuk Sav Sagu Göktürk Dönemi Uygur Dönemi
