Page 145 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

TÜRK EDEBİY
TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERİATININ DÖNEMLERİ 1. ÜNİTE 145
ISLAMIYET ÖNCESI TÜRK EDEBIYATI
İslamiyet öncesinde gelişen Türk edebiyatı sözlü ve yazılı olmak üzere iki döneme ayrılır.

Sözlü Edebiyat Dönemi
Sözlü Edebiyat Dönemi
• Sözlü Türk edebiyatı, İslamiyet öncesi dönemde elimizde herhangi bir yazılı eserin bulunmadığı dönemdeki ede-
biyattır.
• Bu dönemde edebî ürünler sözlü olarak üretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdürmüştür.
• Sözlü edebiyat dönemine ait ürünlerin sayısı oldukça sınırlıdır. Sınırlı sayıdaki bu ürünler genellikle şiir türündedir.

EDİTÖR YAYINLARI
{ İslamiyet öncesi dönemde şiir yerine “ır - yır” terimleri, şairler için ise “ozan, kam, baksı, şaman, oyun” terimleri
kullanılmıştır. Bu kişiler aynı zamanda toplumda din adamı ve halk hekimi gibi görevler üstlenmişlerdir.

Sözlü Edebiyat Döneminin Genel Özellikleri
Sözlü Edebiyat Döneminin Genel Özellikleri
• Bu dönemde edebî tür olarak şiir ön plandadır.
• Şiirler, milli ölçümüz olan hece ölçüsüyle söylenmiştir.
• Şiirlerde yabancı etkilerden uzak, arı bir Türkçe söz konusudur.
• Bu dönemdeki edebî ürünler anonimdir.
• Şiirlerde dörtlük nazım birimi kullanılmıştır.

• Bu dönem şiirlerinin temel konusu aşk, tabiat, kahramanlık ve ölümdür.
• Şiirler, kopuz adı verilen çalgı eşliğinde söylenmiştir.
• Şiirler sığır denilen av törenlerinde, şölen denilen ziyafetlerde ve yuğ denilen cenaze törenlerinde söylenmiştir.
• Şiirlerde genellikle redif ve yarım kafiye kullanılmıştır.
• Şiir ile müzik iç içedir. Çünkü şiirler kopuz adı verilen çalgı eşliğinde belirli bir ezgiyle söylenmiştir. Bu dönemde şiir

söylenirken çeşitli ritmik hareketler de sergilenmiştir.
• Sözlü edebiyat dönemine ait edebî ürünler destan, sav, sagu ve koşuktur.

KOŞUK SAGU
Öpkem kelip ogradım Bilge bögü yunçıdı
Arslanlayu kökredim Ajun atı yençidi
Alplar başın togradım Erdem eti tumçıdı

Emdi meni kim tutar Yerge yetip sürtülür

Verilen koşuk örneği 7'li hece ölçüsüyle Verilen sagu 7'li hece ölçüsüyle ve dört-
yiğitlik, kahramanlık temasında söylen- lük nazım birimiyle söylenmiştir. Söylen-
miştir. Nazım birimi dörtlüktür ve söy- diği döneme göre düşününce dili sade ve
lendiği döneme göre sade bir Türkçeyle anlaşılırdır.
söylenmiştir.