Page 233 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

CÜMLE TÜRLER
CÜMLE TÜRLERİ - 1İ - 1 5. ÜNITE 233
• Duyguları, düşünceleri, olayları ya da durumları yargı bildirerek anlatan ifadelere cümle denir.
• Cümleler; yüklemin türüne, yüklemin yerine, anlamlarına ve yapılarına göre çeşitli türlere ayrılmaktadır.
YÜKLEMIN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER

Fiil Cümlesi ̛ Örnek:
Fiil Cümlesi
• Yüklemi çekimli bir fiil olan cümlelerdir. Ő Annem dün sessizce odama girdi�

• Çekimli fiiller, bir fiilin kip ve şahıs eklerini alarak çe- Ő Yardımlarından dolayı teşekkür ederim�
kimlenmesiyle oluşturulur. Ő Aynı yeri gezmemize rağmen karşılaşmadık.

EDİTÖR YAYINLARI
I
Isim Cümlesisim Cümlesi ̛ Örnek:
• İsim ya da isim soylu bir sözcüğün yüklem görevinde Ő Piknik için tüm hazırlıklar tamamdı�
kullanıldığı cümlelerdir.
• Bu cümlelerde ek fiil alan bir ismin cümlenin yüklemi Ő Sınavı kazananlardan biri de bendim�
olduğu görülür. Ő Bugün gökyüzü ışıl ışıldı.

{ Yüklemin türüne göre cümleleri belirlerken sesteş sözcüklere dikkat etmemiz gerekir. Çünkü sesteş sözcükler
cümlenin anlamına göre isim ya da fiil olarak kullanılabilmektedir.

• “Birkaç bankaya yüklü miktarda borcu var.” cümlesinde yüklem olan “var” sözcüğü isimdir.
• “Sen de bir an önce köye var.” cümlesinde yüklem olan “var” sözcüğü “ulaşmak” anlamında kullanıldığı için fiildir.

YÜKLEMIN YERINE GÖRE CÜMLELER

Kurallı Cümleurallı Cümle
K ̛ Örnek:
• Yüklemi sonda bulunan cümlelerdir. Ő Ankara’nın en sakin semtinde oturuyor�
• Dilimizin söz dizim özelliğine göre asıl öge sonda, Ő Bu, babamdan bizlere kalan tek mirastı.

yardımcı ögeler de başta bulunur. Ő Konuşulanlar ilgimizi çekmişti�

Devrik Cümle
Devrik Cümle ̛ Örnek:
• Yüklemi cümlenin sonunda olmayan cümleler devrik Ő Bir yıldızlı gökyüzü yapmıştı kardeşim resim
cümlelerdir. defterine.
• Bu cümlelerde yüklem başta ya da cümlenin sonu ha- Ő Her zamanki sakinliğiyle konuşuyordu müdürümüz.
riç herhangi bir yerde kullanılabilir. Ő Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.

{ Yüklemi söylenmeyen cümlelere eksiltili cümle denir. Bu cümlelerde okuyucu cümleyi aklından tamamlar.
• Karşımızda uçsuz bucaksız bir ova... • Pencereden el sallayan anneler, babalar, kardeşler...

ANLAMLARINA GÖRE CÜMLELER
Olumlu Cümle
Olumlu Cümle ̛ Örnek:
• Fiil cümlelerinde işin, oluşun, eylemin yapıldığını Ő Arabayı çok güzel kullanıyor� ("kullanma" eylemi

veya yapılacağını; isim cümlelerinde sözü edilen kav- gerçekleşmiştir.)
ramın ya da durumun var olduğunu bildiren cümlelere
Ő Okulun en başarılı öğrencisiydi� ("başarılı olma"
denir.
durumu mevcuttur.)