Page 235 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 235

CÜMLE TÜRLERİ - 2
            CÜMLE TÜRLERİ - 2                                                               5. ÜNITE   235
            YAPILARINA GÖRE CÜMLELER
            Yapı bakımından cümleler; basit, birleşik, bağlı ve sıralı olmak üzere dörde ayrılır.

            Basit Cümle
            Basit Cümle
            •   İçerisinde isim ya da fiil cinsinden tek bir yüklem bulunan cümlelerdir. Bu cümlelerde yargı bildiren tek bir sözcük

               vardır, o da yüklemdir. Basit cümlelerde fiilimsi ya da yüklem dışında çekimli fiil bulunmaz.
            ̛    Örnek:

            Ő  Yarın akşam münazara yapılacakmış.           Ő  Çok katlı binalar insan psikolojisini olumsuz etkiliyor.
            Ő  Yaz tatillerinde köye gideriz                Ő  Ayşe ve Mert, arkadaşlarıyla birlikte oyun oynuyorlar.
       EDİTÖR YAYINLARI
            Birleşik Cümle
            Birleşik Cümle
            •   Bir temel cümle ile onun anlamını tamamlayan en az bir yan cümlecikten meydana gelen cümlelerdir. Yani yapısın-
               da birden fazla yargı bulunduran cümlelerdir.
            •   Yüklemin bulunduğu kısım temel cümle, temel cümleye bağlı olan ve onu çeşitli yönlerden tamamlayan kısımlar
               da yan cümledir.
            •   Temel cümleyle yan cümlenin bir araya geliş şekillerine göre birleşik cümleler türlere ayrılır.

            Girişik Birleşik Cümle: Bu cümlelerde bir yüklem ve bu yüklemin anlamını değişik açılardan tamamlayan bir ya da
            daha fazla fiilimsi bulunur. Yüklemin olduğu bölüm temel cümle, fiilimsinin olduğu bölüm ise yan cümledir. Girişik
            birleşik cümlelerde kaç tane fiilimsi varsa o kadar da yan cümle vardır ve yan cümle olan bölüm cümlenin herhangi
            bir ögesi olabilir.

            ̛    Örnek:
                        Fiilimsi                                              Fiilimsi
            Ő  Havaların ısınması tatil düşkünlerini sevindirdi.   Ő  Evlerin ne zaman biteceğini bilmiyoruz.
                  Yan Cümle                                           Yan Cümle
                      Fiilimsi                                         Fiilimsi
            Ő  Çadırları çalanlar bulunamadı.               Ő  Yarın bir tanıdığa gideceğiz.
                  Yan Cümle                                        Yan Cümle

            İç İçe Birleşik Cümle: Bir temel cümleyle herhangi bir sebeple onun içinde kullanılan bir yardımcı cümleden olu-
            şan cümlelerdir. Yardımcı cümle de temel cümle gibi bağımsız bir cümle yapısındadır. Asıl yargı sonda bulunur.

            ̛    Örnek:
            Ő  Adam, “Kartınız geçerli değil.” demez mi?    Ő  Sana "Yapamayacağım�" demiştim.
                          Yan Cümle                                    Yan Cümle
            Ő  Şark için “Ölümün sırrına sahiptir.” derler.   Ő  Dondurmacı "Vişnelim var, kaymaklım var." diyordu.
                             Yan Cümle                                           Yan Cümle

            Şartlı Birleşik Cümle: Bir temel cümleyle bu cümlenin şartı olan bir yan cümleden oluşan cümlelerdir. Yan cüm-
            lede “-se / -sa” şart çekimi görülür.

            ̛    Örnek:
            Ő  Yanına gelirsem her şeyi söylerim.           Ő  Hava güzel olursa yarın pikniğe gideriz.
                 Yan Cümle                                       Yan Cümle
            Ő  İşi erken bitirirseniz burayı terk etmeyin.  Ő  Vaktimiz olsaydı Çanakkale’yi de gezerdik.
                  Yan Cümle                                     Yan Cümle
   230   231   232   233   234   235   236   237   238   239   240