Page 235 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 235
CÜMLE TÜRLERİ - 2
CÜMLE TÜRLERİ - 2 5. ÜNITE 235
YAPILARINA GÖRE CÜMLELER
Yapı bakımından cümleler; basit, birleşik, bağlı ve sıralı olmak üzere dörde ayrılır.
Basit Cümle
Basit Cümle
• İçerisinde isim ya da fiil cinsinden tek bir yüklem bulunan cümlelerdir. Bu cümlelerde yargı bildiren tek bir sözcük
vardır, o da yüklemdir. Basit cümlelerde fiilimsi ya da yüklem dışında çekimli fiil bulunmaz.
̛ Örnek:
Ő Yarın akşam münazara yapılacakmış. Ő Çok katlı binalar insan psikolojisini olumsuz etkiliyor.
Ő Yaz tatillerinde köye gideriz Ő Ayşe ve Mert, arkadaşlarıyla birlikte oyun oynuyorlar.
EDİTÖR YAYINLARI
Birleşik Cümle
Birleşik Cümle
• Bir temel cümle ile onun anlamını tamamlayan en az bir yan cümlecikten meydana gelen cümlelerdir. Yani yapısın-
da birden fazla yargı bulunduran cümlelerdir.
• Yüklemin bulunduğu kısım temel cümle, temel cümleye bağlı olan ve onu çeşitli yönlerden tamamlayan kısımlar
da yan cümledir.
• Temel cümleyle yan cümlenin bir araya geliş şekillerine göre birleşik cümleler türlere ayrılır.
Girişik Birleşik Cümle: Bu cümlelerde bir yüklem ve bu yüklemin anlamını değişik açılardan tamamlayan bir ya da
daha fazla fiilimsi bulunur. Yüklemin olduğu bölüm temel cümle, fiilimsinin olduğu bölüm ise yan cümledir. Girişik
birleşik cümlelerde kaç tane fiilimsi varsa o kadar da yan cümle vardır ve yan cümle olan bölüm cümlenin herhangi
bir ögesi olabilir.
̛ Örnek:
Fiilimsi Fiilimsi
Ő Havaların ısınması tatil düşkünlerini sevindirdi. Ő Evlerin ne zaman biteceğini bilmiyoruz.
Yan Cümle Yan Cümle
Fiilimsi Fiilimsi
Ő Çadırları çalanlar bulunamadı. Ő Yarın bir tanıdığa gideceğiz.
Yan Cümle Yan Cümle
İç İçe Birleşik Cümle: Bir temel cümleyle herhangi bir sebeple onun içinde kullanılan bir yardımcı cümleden olu-
şan cümlelerdir. Yardımcı cümle de temel cümle gibi bağımsız bir cümle yapısındadır. Asıl yargı sonda bulunur.
̛ Örnek:
Ő Adam, “Kartınız geçerli değil.” demez mi? Ő Sana "Yapamayacağım�" demiştim.
Yan Cümle Yan Cümle
Ő Şark için “Ölümün sırrına sahiptir.” derler. Ő Dondurmacı "Vişnelim var, kaymaklım var." diyordu.
Yan Cümle Yan Cümle
Şartlı Birleşik Cümle: Bir temel cümleyle bu cümlenin şartı olan bir yan cümleden oluşan cümlelerdir. Yan cüm-
lede “-se / -sa” şart çekimi görülür.
̛ Örnek:
Ő Yanına gelirsem her şeyi söylerim. Ő Hava güzel olursa yarın pikniğe gideriz.
Yan Cümle Yan Cümle
Ő İşi erken bitirirseniz burayı terk etmeyin. Ő Vaktimiz olsaydı Çanakkale’yi de gezerdik.
Yan Cümle Yan Cümle