Page 236 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

236
Sıralı Cümleler
Sıralı Cümleler
• Tek başına bağımsız yargı bildiren birden fazla cümlenin birbirine virgül ya da noktalı virgülle bağlanmasıyla oluşan
cümlelerdir.

̛ Örnek:
Ő Etrafına bakınıyor, bir şeyler bulmaya çalışıyordu� Ő Kafesteki kuş salıncağa atlıyor, yemliğe konuyordu�

Ő Otobüs kalkacak, sen hâlâ oturuyorsun� Ő Usta, çiviyi aldı; duvara çaktı�
Sıralı cümleler, virgül ya da noktalı virgülle bağlanan yüklemler arasında öge ortaklığı olup olmaması bakımından
ikiye ayrılır.
Bağımlı Sıralı Cümle: Yüklemler arasında öge ortaklığı Bağımsız Sıralı Cümle: Yüklemler arasında öge ortaklı-
olan sıralı cümlelerdir. ğı olmayan sıralı cümlelerdir.
EDİTÖR YAYINLARI
̛ Örnek: ̛ Örnek:

Ő Dün akşama kadar çalıştım, çok yoruldum. (“çalıştım” Ő Sınıf güzeldi, öğrenciler sakindi, her taraf düzenliydi.
ve “yoruldum” yüklemlerinin öznesi “ben” sözcüğüdür (“güzeldi, sakindi, düzenliydi” yüklemleri arasında öge
yani özne ortaktır.) ortaklığı yoktur.)

Ő Her zaman planlı çalışır, başarılı olurdu. (“çalışır” Ő Akşama doğru kar yağdı, bugün okullar tatil edildi.
ve “başarılı olurdu” yüklemlerinde “her zaman” zarf (“yağdı” ve “tatil edildi” yüklemleri arasında öge
tümleci ve “o” öznesi ortaktır.) ortaklığı yoktur.)
Bağlı Cümle
Bağlı Cümle
• Aralarındaki ilgiden dolayı birbirlerine bir bağlaçla bağlanan cümlelerdir. Bağlı cümlelerin sıralı cümlelerden farkı,

bu cümlelerde yüklemler arasında virgül ya da noktalı virgül yerine bağlaç kullanılmasıdır.

̛ Örnek:
Ő Oraya gittim ama seni bulamadım. Ő Maske takıyordu çünkü sağlığını önemsiyordu.
Ő İkinci kata çıktı ve kitapları incelemeye başladı. Ő Sinemaya gidelim veya yemek yiyelim.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapı bakımından 2. Yapı bakımından cümleler; basit, birleşik, sıralı ve
diğerlerinden farklıdır? bağlı olmak üzere dörde ayrılır.

A) Havalar soğudu, ortalığı sapsarı yapraklar kapladı. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisi yapısı
bakımından ötekilerden farklıdır?
B) Hüzünlü, romantik sanatçılar eser vermek için kol-
ları sıvadılar bile. A) Şuradaki çantayı uzatır mısınız?
C) Fırçasını kapıp başladı tabiata renk vermeye. B) Yolun sonunda evi bulursunuz.
D) Herkes elinden gelenin en iyisini yapmak için ya- C) Salondaki büyük ayna çok ihtişamlıydı.
rışıyordu. D) Kitabın ilk sayfasında kalakaldım.
E) Ortaya çıkan manzara ise gerçeğin nefessiz şek- E) Tedavi edilmek üzere getirildiği hastaneden kısa
liydi. zamanda taburcu oldu.

Çözüm: Seçeneklerde verilen ifadeler incelendiğinde Çözüm: "Tedavi edilmek üzere getirildiği hastaneden
"Havalar soğudu, ortalığı sapsarı yapraklar kapladı." kısa zamanda taburcu oldu." cümlesinde fiilimsiler kulla-
cümlesinde "soğudu" ve "kapladı" yüklemleri arasında nıldığından bu cümle girişik birleşik cümledir. Seçenek-
virgül kullanıldığından bu cümle sıralı cümledir. Diğer lerdeki diğer cümlelerde ise tek yüklem kullanıldığından
cümlelerde ise fiilimsi kullanıldığından bu cümleler girişik ve yüklem dışında yargı bildiren sözcük olmadığından bu
birleşik cümledir. cümleler yapıca basittir.