Page 236 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 236

236
        Sıralı Cümleler
        Sıralı Cümleler
        •   Tek başına bağımsız yargı bildiren birden fazla cümlenin birbirine virgül ya da noktalı virgülle bağlanmasıyla oluşan
           cümlelerdir.

        ̛    Örnek:
        Ő  Etrafına bakınıyor, bir şeyler bulmaya çalışıyordu�  Ő  Kafesteki kuş salıncağa atlıyor, yemliğe konuyordu�

        Ő  Otobüs kalkacak, sen hâlâ oturuyorsun�       Ő  Usta, çiviyi aldı; duvara çaktı�
        Sıralı cümleler, virgül ya da noktalı virgülle bağlanan yüklemler arasında öge ortaklığı olup olmaması bakımından
        ikiye ayrılır.
        Bağımlı Sıralı Cümle: Yüklemler arasında öge ortaklığı   Bağımsız Sıralı Cümle: Yüklemler arasında öge ortaklı-
        olan sıralı cümlelerdir.                         ğı olmayan sıralı cümlelerdir.
       EDİTÖR YAYINLARI
        ̛    Örnek:                                      ̛   Örnek:

        Ő  Dün akşama kadar çalıştım, çok yoruldum. (“çalıştım”   Ő  Sınıf güzeldi, öğrenciler sakindi, her taraf düzenliydi.
           ve “yoruldum” yüklemlerinin öznesi “ben” sözcüğüdür   (“güzeldi, sakindi, düzenliydi” yüklemleri arasında öge
           yani özne ortaktır.)                            ortaklığı yoktur.)

        Ő  Her  zaman  planlı  çalışır,  başarılı  olurdu.  (“çalışır”   Ő  Akşama  doğru  kar  yağdı,  bugün  okullar  tatil  edildi.
           ve  “başarılı  olurdu”  yüklemlerinde  “her  zaman”  zarf   (“yağdı”  ve  “tatil  edildi”  yüklemleri  arasında  öge
           tümleci ve “o” öznesi ortaktır.)                ortaklığı yoktur.)
         Bağlı Cümle
         Bağlı Cümle
        •   Aralarındaki ilgiden dolayı birbirlerine bir bağlaçla bağlanan cümlelerdir. Bağlı cümlelerin sıralı cümlelerden farkı,

           bu cümlelerde yüklemler arasında virgül ya da noktalı virgül yerine bağlaç kullanılmasıdır.

        ̛    Örnek:
        Ő  Oraya gittim ama seni bulamadım.             Ő  Maske takıyordu çünkü sağlığını önemsiyordu.
        Ő  İkinci kata çıktı ve kitapları incelemeye başladı.  Ő  Sinemaya gidelim veya yemek yiyelim.


                                            ÇÖZÜMLÜ SORULAR
                                            ÇÖZÜMLÜ SORULAR
        1.  Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapı bakımından   2.  Yapı bakımından cümleler; basit, birleşik, sıralı ve
           diğerlerinden farklıdır?                        bağlı olmak üzere dörde ayrılır.

           A)  Havalar soğudu, ortalığı sapsarı yapraklar kapladı.  Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisi yapısı
                                                           bakımından ötekilerden farklıdır?
           B)  Hüzünlü, romantik sanatçılar eser vermek için kol-
              ları sıvadılar bile.                         A)  Şuradaki çantayı uzatır mısınız?
           C)  Fırçasını kapıp başladı tabiata renk vermeye.  B)  Yolun sonunda evi bulursunuz.
           D)  Herkes elinden gelenin en iyisini yapmak için ya-  C)  Salondaki büyük ayna çok ihtişamlıydı.
              rışıyordu.                                   D)  Kitabın ilk sayfasında kalakaldım.
           E)  Ortaya çıkan manzara ise gerçeğin nefessiz şek-  E)  Tedavi edilmek üzere getirildiği hastaneden kısa
              liydi.                                          zamanda taburcu oldu.

        Çözüm: Seçeneklerde  verilen  ifadeler  incelendiğinde   Çözüm: "Tedavi  edilmek  üzere  getirildiği  hastaneden
        "Havalar  soğudu,  ortalığı  sapsarı  yapraklar  kapladı."   kısa zamanda taburcu oldu." cümlesinde fiilimsiler kulla-
        cümlesinde  "soğudu"  ve  "kapladı"  yüklemleri  arasında   nıldığından  bu  cümle  girişik  birleşik  cümledir.  Seçenek-
        virgül  kullanıldığından  bu  cümle  sıralı  cümledir.  Diğer   lerdeki diğer cümlelerde ise tek yüklem kullanıldığından
        cümlelerde ise fiilimsi kullanıldığından bu cümleler girişik   ve yüklem dışında yargı bildiren sözcük olmadığından bu
        birleşik cümledir.                               cümleler yapıca basittir.
   231   232   233   234   235   236   237   238   239   240   241