Page 268 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

268
DÜNYA'NIN MANYETIK ALANIA'NIN MANYETIK ALANI
̛ Örnek: K P DÜNY
• Dünya'nın manyetik alanı çekirdekte erimiş halde ve
I
– hareketli olarak bulunan demirden kaynaklanır. Man-
+
– + yetik alanın şiddeti kutuplara yaklaştıkça artar. Bazı
hayvanların bu şiddeti ve eğim açısını kullanarak göç
I yollarını buldukları gözlenmiştir.
L M
• Dünya'nın manyetik ekseni ile kendi etrafında döndü-
Şekildeki demir çubuklara sarılı iletken tellerden I akım- ğü coğrafi ekseni birbirine paralel değildir. Bundan
ları gösterilen yönlerde geçmektedir. Buna göre; K, L, M dolayı manyetik kutuplar ile coğrafi kutuplar üst üste
ve P uçlarının kutuplarının cinsi için ne söylenebilir?
gelmez. Burada bir sapma oluşur. Oluşan bu sapmaya
EDİTÖR YAYINLARI
̚ Çözüm: Sağ el kuralına göre, manyetik sapma denir. Bu sapmaya göre;
K S › Dünya'nın coğrafi kuzey kutbu pusulanın güney
S P
kutbunu Dünya'nın coğrafi güney kutbu pusulanın
kuzey kutbunu gösterir. Kısaca pusulada gösterilen
K L M P
kuzey kutbu gerçek değil yaklaşık kuzey kutbudur.
S N N S
Kuzey coğrafya
kutbu (Dünyanın Güney (S) manyetik kutup.
dönme ekseni) (Pusulanın N kutbunu çeker.)
L N N M Dünyanın manyetik alanı (Basit bir
çubuk mıknatısın oluşturduğu
Kuzey (N) manyetik alanın benzeridir.)
̛ Örnek: manyetik kutup.
K L (Pusulanın S Güney coğrafya kutbu
kutbunu çeker)

–
+
V PUSULA ILE YÖN NASIL BULUNUR?
Dünyanın manyetik alanının etkisi ile
Şekilde verilen elektromıknatıs için;
ibresi daima sabit doğrultuda kalan ve
I. L ucu, S kutbudur.
yön gösteren cihaza pusula denir. Pu-
II. V gerilimi artarsa elektromıknatısın çekim gücü artar.
III. Direnci daha küçük tel kullanılırsa elektromıknatısın sulada N kuzeyi, S güneyi, E doğuyu,
çekim gücü değişmez. W ise batıyı gösterir. Pusula ibresinin
kırmızı renkli ucu her zaman kuzeyi (N) gösterir.
verilen yargılardan hangileri doğrudur?
Dünyanın manyetik alanı sayesinde güvercin, arı, leylek,
̚ Çözüm: I. yargı yanlıştır. Sağ el kuralına göre L ucu deniz kaplumbağaları, istakoz, bazı kelebek türleri, se-
N kutbu olur. II. yargı doğrudur. III. yargı yanlıştır. Telin mender gibi canlıların yönlerini buldukları bilinmektedir.
direnci artarsa akım azalacağı için çekim gücü azalır.
̛ Örnek:
I. Dünya'nın manyetik alanı Dünya'yı Güneş rüzgarları-
̛ Örnek: nın zararlı etkilerinden korur.
I. Maglev treni II. Dünya'nın manyetik alanı Aurora denilen kutup ışıkla-
II. Hurdalıkta demir çeken vinç rının oluşmasına neden olur.
III. Kartal, yönünü Dünya'nın manyetik alanı sayesinde
III. Hoparlör
bulur.
Yukarıda verilen araçlardan hangilerinin çalışmasında Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
elektromıknatıslardan yararlanılır?
̚ Çözüm: Yönünü Dünya'nın manyetik alanı sayesin-
̚ Çözüm: Verilen bütün araçlarda elektromıknatıslar de bulan canlılar arasında Kartal yoktur. Dolayısıyla III.
kullanılmıştır.
ifade yanlış diğerleri doğrudur.