Page 273 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 273

BASINÇ - 1
            BASINÇ - 1                                                                      2. ÜNITE   273
            Katılar ve sıvılar bulundukları yüzeylere ağırlıkları nede-  •   Düzgün geometrik yapıya sahip cisimlerde basınç he-
            niyle bir kuvvet uygular. Birim yüzeye etki eden dik kuv-  saplanması;
            vete basınç denir. Yüzeyin tamamına etki eden toplam         ›     Şekildeki gibi kenar uzunluğu a
            kuvvete ise basınç kuvveti denir.                        a      olan bir küpün basıncını hesaplamak
                                                              a
                    F                                            a          istersek;
                                     Kuvvet (dik)      F
                             Basınç =                   P =     F       G
                        A            Yüzey alanı       A     P =  ⇒ P =   'dir.
                                                                A       A
                 F, birimi Newton (N)       A, birimi m 2    Bu durumda;  P =  G   olur.
                                                                           a 2
                    PİTÖR YAYINLARI
                            Newton          N                    › Düzgün geometrik cisimlerde ise; P = h.d.g
               Basınç birimi =                  = Pascal
                              m 2           m 2                  formülü kullanılır.

            •   Basınç skaler bir büyüklüktür.                           2h                         3h

                                                                                       h

            KATI BASINCI                                              P 1         P 2         P 3
                                                             Aynı maddeden yapılmış cisimlerin basınçlarını hesapla-
            Katılar ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye kuvvet
            uygularlar. Birim yüzeye etki eden ağırlık kuvvetine ba-  yacak olursak;
            sınç denir. Cismin bulunduğu yüzeye etki eden ağırlığı   P  = 2h.d.g   P  = h.d.g   P  = 3h.d.g
                                                                                           3
                                                                            2
                                                              1
            ise basınç kuvvetidir.                           •   Basıncı meydana getiren kuvvet vektörel bir büyüklük
                                                               olmasına rağmen basınç skaler bir büyüklüktür.
                        G (Ağırlık)              Ağırlık
                                   Katı Basıncı =            •   Katılarda basınç kuvveti katı cismin ağırlığına eşittir.
                                               Yüzey alanı
                                                               Cismin hangi yüzey üzerinde olduğu önemli değildir.
                                       G
              A (Yüzey alanı)      P =   A                   •   Basınç kuvveti ağırlık değişmedikçe değişmez.
                                          A 2                PIEZOELEKTRIK OLAYI
                    A
       ED            1          çivi            P 2   F        nan mekanik basınç sonucunda malzemenin elektrik
                     1
                                                             •
                                                               Piezoelektrik özelliği, bazı katı malzemelere uygula-
               F
                                                               alan ya da elektrik potansiyel değiştirme yeteneğidir.
                                                               Bu etki sonucu oluşan basınç miktarıyla orantılı olarak
                                                               cisimlerin elektrik özelliğine piezoelektrik denir.
            Şekildeki çivinin arkasına F kuvveti uygulandığında, kuv-
            vet çivinin ucuna aynen iletilir. Ancak, çivinin arka ve uç
            kısmında yüzey alanları farklı olduğu için basınçlar eşit      F                    V 1
            olamaz.

                        F           F
                   P  =         P  =         P  > P
                    1  A         2  A         2   1
                         1           2
            •
                       2A    A            2A      A               Kristal

                         P                P       P
                                           1       2         •
            Yüzey alanı 3A olan cisim şekildeki gibi yüzey alanları 2A   Piezoelektrik özelliği günlük yaşamda; çakmaklarda,
                                                               kristal  mikrofonlarda,  sonar  cihazlarında,  ses  kayıt
            ve A olan iki parçaya bölünürse yine basınçları eşit olur.
                                                               cihazlarında, basınç ölçüm aletlerinde, kuvars saatle-
            P = P  = P                                         rinde vb. alanlarda kullanılır.
                 1   2
   268   269   270   271   272   273   274   275   276   277   278