Page 313 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 313

MERCEKLER
            MERCEKLER                                                                       4. ÜNITE   313
            •   Mercekler her iki yüzeyide kürenin parçası olan say-  K
                                                             Kalın Kenarlı Mercekte Özel Işınlaralın Kenarlı Mercekte Özel Işınlar
               dam cisimlerdir. Iki çeşidi vardır. Gelen ışınları kırarak        Asal  eksene  paralel  gelen  ışın
               asal eksene yaklaştıran merceklere yakınsak mercek                uzantısı odak noktasından geçe-
               ya da ince kenarlı mercek denir.                                  cek şekilde gider. Uzantısı odak
            •   Gelen  ışınları  kırarak  asal  eksenden  uzaklaştıran   F  F    noktasından geçecek şekilde ge-
               merceklere  ise  ıraksak  mercek  ya  da  kalın  kenarlı          len ışın, asal eksene paralel gi-
               mercek denir.                                                     der.




                                                                                 Uzantısı  merkezden  geçecek
       EDİTÖR YAYINLARI
                                                               2F  F   F   2F    şekilde gelen ışın yine uzantı-
                                                                                 sı merkezden geçecek şekilde
              Ince kenarlı  Gösterim  Kalın kenarlı  Gösterim                    gider.
                mercek      şekli      mercek       şekli


            Ince Kenarlı Mercekte Özel Işınlarnce Kenarlı Mercekte Özel Işınlar
            I                                                                   Tepe noktasına gelen ışın kırıl-
                                                                                madan yoluna devam eder.
                                      Merceğe odak noktasın-     F        F
                                      dan geçerek gelen ışın,
                                      asal eksene paralel
                               Asal   gider. Asal eksene
               F            F  eksen
                                      paralel gelen ışın, odak                    Asal ekseni odak noktasından
                                      noktasından geçerek                         kesecek  şekilde  gelen  ışın
                                      yoluna devam eder.                          uzantısı mercek ile odak ara-
                                                                F  F        F     sından geçecek şekilde kırılır
                                                                   2              ve yoluna devam eder.
                                     Merceğin  merkezinden                              F
                                     gelen ışın, kırıldıktan son-                 �F ↔  − �
                                                                                         2
                M   F     F   M
               (2F)          (2F)    ra merkezden geçer.





                                                                        3F  2F   F    F  2F  3F
                                    Merceğin  tepe  noktasına                1,5F
                                    gelen  ışın  kırılmadan  de-
                 F         F
                                    vam eder.
                                                             Uzantısı merkez dışından geçecek şekilde gelen bir ışın
                                                             uzantısı odak ile merkez arasından geçecek şekilde kırılır.
                                                             (3F ↔ 1,5 F) Tersi de doğrudur.
                                   Şekildeki gibi uzantısı odak
                                   noktasına  gelen  ışın  mer-
                        F    F     cek ile odak noktasının or-  ̛   Örnek: Ince kenarlı merceğin odak uzaklığı;
                        2                              F
                                   tasından geçer. �-F ↔   �  I.  Merceğin yapıldığı maddenin kırılma indisine
                                                       2
                                                             II.  Merceğin eğrilik yarıçapına
                                   Merkez dışından gelen ışın-  III.  Gönderilen ışığın rengine
                                   lar odak ile merkez arasın-  niceliklerinden hangileri bağlıdır?
                          1,5F     dan geçerler.
              3F  2F  F  F  2F 3F  (3F ↔ 1,5 F)
                                   Terside doğrudur.         ̚   Çözüm: Ince kenarlı merceğin odak uzaklığı verilen
                                                             tüm niceliklerin değişmesi ile değişir.
   308   309   310   311   312   313   314   315   316   317   318