Page 411 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 411
KONTROL ÇAPRAZLAMASI - EŞ BASKINLIKONTROL ÇAPRAZLAMASI - EŞ BASKINLIK
K 2. ÜNITE 411
KONTROL ÇAPRAZLAMASI EŞ BASKINLIK
• Baskın fenotipli bir bireyin genotipini belirlemek için • Bir karaktere etki eden alel genlerin etkisinin eşit ol-
kontrol çaprazlaması yapılır. masıdır. Her iki alel genin özelliği fenotipte ortaya çı-
• Kontrol çaprazlaması Mendel tarafından kullanılmıştır. kar. İnsanda M, N ve MN kan grupları bulunur.
Günümüzde de genetikçiler bu yöntemi hala kullan- › MM genotipinde olanlar M kan grubu
maktadır. › NN genotipinde olunlar N kan grubu
• Islah çalışmalarında seçilen canlıların genotipini öğ-
renmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. › MN genotipinde olanlar ise MN kan grubunda olurlar.
• Baskın fenotipli birey homozigot çekinik birey ile çap- MN x MN
razlandığında yeni oluşan bireyler,
A) Yalnız I TÖR YAYINLARI
› Tümü baskın fenotipli olursa kontrol edilen bireyin MM
homozigot baskın olduğu belirlenmiş olur. MN MN NN
› Çekinik fenotipli birey oluşursa kontrol edilen bire- %50 MN kan grubu
yin heterozigot baskın olduğu belirlenmiş olur.
AB x AB
Baskın fenotip x Çekinik fenotip (aa)
(AA ya da Aa) (Kontrol çaprazlaması)
AA AB AB BB
Bütün bireyler Bazı bireyler %50 AB kan grubu
baskın çıkarsa çekinik çıkarsa
• Eş baskınlıktaki monohibrit çaprazlamalarda fenotip
ve genotip ayrışım oranı her zaman 1:2:1'dir.
(bireyin genotipi AA) (bireyin genotipi Aa)
• Fenotip çeşidi sayısı genotip çeşidi sayısına eşittir.
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. I. AB kan grubu 3. Mor çiçekli ve yuvarlak tohumlu bir bezelye bitki-
II. MN kan grubu sinin, homozigot ya da heterozgot olup olmadığı-
nı anlamak için aşağıda genotipleri verilen hangi
III. B0 kan grubu
EDİ D) II ve III B) I ve II E) I, II ve III C) I ve III yuvarlak tohum (Y) karakterleri baskındır.) C) mmYy
bezelye ile çaprazlamak gerekir? (Mor çiçek (M) ve
Yukarıdaki özelliklerden hangilerinde eş baskınlık
görülür?
B) mmyy
A) MMYY
E) MMYy
D) MMyy
genotipini tespit etmek için mmyy genotipli bezelye çap-
Çözüm: AB ve MN kan gruplarında eş baskınlık görülür.
razlanmalıdır.
0 grubu çekinik olduğundan fenotipte etki göstermez. Çözüm: Mor çiçekli ve yuvarlak tohumlu bir bezelyenin
4. aBcDe fenotipine sahip birey, aşağıdaki fenotipe
sahip bireylerden hangisi ile kontrol çaprazlaması
-
2. A0Rr x ABRr çaprazlanmasından ABRh bir erkek yapılabilir?
çocuğun doğma olasılığı nedir?
1 1 3 3 3 A) abcde B) ABCDE C) ABCde
A) B) C) D) E)
16 32 16 32 64 D) ABcde E) abcDE
Çözüm: A0Rr ve ABRr kan grubunun çaprazlanması so- Çözüm: aBcDe fenotipindeki birinin genotipini tespit et-
nucu 1/4 oranında AB, 1/4 oranında rr ve 1/2 oranında mek için kontrol çaprazlamaları yapılmalıdır. Dolayısıy-
-
erkek çocuk olma ihtimali vardır. ABRh bir erkek çocuğun la bu karakterler bakımından çekinik gene sahip bireyle
doğma olasılığı 1/4 . 1/4 . 1/2 = 1/32'dir. (abcde) çaprazlanmalıdır.
