Page 415 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

ÇOK ALELLİKİK
ÇOK ALELL 2. ÜNITE 415
• Her karakter için genellikle 2 alel gen bulunur. Bazı
karakterler için birden fazla alel gen görev yapmak- Genler Genotip Fenotip Antijen Antikor
tadır. AA/A0 A A B
• Genotip çeşidi alel sayısına göre değişir. A

› n = Alel gen sayısı B BB/B0 B B A
n.(n 1)+ 0 0 – A ve B
› Genotip çeşidi =
2 0
Fenotip çeşidi sayısı alel sayısı ile eş baskınlık sayısının AB AB A ve B –
toplamına eşittir. • A antijeni ile A antikoru birbirine karıştığında A anti-
• Tavşanlarda post tüy rengi için 4 tane alel gen bulu- koru ve antijeni birbirine yapışarak hücrelerde küme-
EDİTÖR YAYINLARI
nur. Genler arasında baskınlık sırası vardır. leşme görülür. Bu olaya çökelme (aglütinasyon) denir.
ch
h
› C > c > c > c • Bu çökelme sonucunda damarlar tıkanır ve ölüme ne-
4 çeşit fenotip, 10 çeşit genotip vardır. den olabilir.
C c ch c h c • Kandaki bir diğer etkili faktör Rh'tir. Rh faktöründe
baskın gen R, çekinik gen r ile gösterilir.
• Genotipte baskın gen Rr veya RR bireylerin alyuvar
zarında Rh antijeni bulunur. Bu kan grubuna sahip bi-
reylere Rh pozitif (Rh+) şeklinde ifade edilir.

Fenotip Genotip • Alyuvar zarında genotipi rr olan bireylerde Rh antijeni
h
ch
Yabani (C) CC, Cc , Cc , Cc bulunmaz. Rh negatif (Rh–) şeklinde ifade edilir.
ch
c , c c , c c
Gümüşi (c ) c ch ch ch h ch
h h
h
h
Himalaya (c ) c c , c c Rh Uyuşmazlığı
Rh Uyuşmazlığı
Albino (c) cc • Annenin Rh–, çocuğun Rh+ olması durumunda kan

• İnsanda A-B-0 kan grubu sisteminde 3 çeşit alel gen uyuşmazlığı meydana gelir.
bulunur. 6 çeşit genotip, 4 çeşit fenotip ortaya çıkar. • Rh+ fetüsün alyuvarlarında Rh antijeni bulunur.
Fenotip Genotip • Anne ile fetüs arasında madde alışverişini sağlayan
A AA, A0 plesanta antijenlerin anneye geçişini engeller.
• Hamileliğin son dönemlerinde plesantanın geçirgenli-
B BB, B0
ğinin artmasıyla Rh antijenleri anneye geçer.
AB AB
• Annenin akyuvarlarında Rh antijenine karşı Rh anti-
0 00 koru üretilir.
• A ve B genleri 0 genine baskın, kendi aralarında eş • Plesanta ile fetüse geçen antikorlar fetüsün alyuvarla-
baskındır. rının parçalanmasına Rh uyuşmazlığı (eritroblastosis
fetalis) görülür.
KAN GRUPLARI
İnsanlarda AB0 kan grubunun belirlenmesinde görevli • Kan uyuşmazlığı sonucunda bebekte kansızlık, sarı-
lık, kalıcı beyin hasarı görülebilir.
genin üç aleli vardır.
• A ve B alelleri alyuvarda bulunan sadece A antijeni • Rh– grubundaki annenin ilk hamileliğinde antikorlar

olanlar A kan grubu, B antijeni olanlar B kan grubu yeni üretildiğinden bebeğe geçmeden de doğabilir.
her iki antijene de sahipse AB kan grubu hiç antijen • Daha sonraki doğumlarda Rh uyuşmazlığı görülebilir.
bulundurmuyorsa 0 kan grubudur. • Anne Rh+, bebek Rh– olduğu durumlarda anne be-
• Kanda yabancı antijenlere karşı akyuvarlarda üretilen beğe karşı antikor üretmediğinden Rh uyuşmazlığı
proteinlere antikor denir. Kan plazmasında bulunur. görülmez.