Page 502 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

502

{ Amasya Antlaşması Osmanlı Devleti ile Safeviler arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır. Tebriz ve Bağdat’ın
Osmanlılarda kaldığı bu antlaşma, Iran’la imzalanacak daha sonraki antlaşmaların da temelini oluşturmuştur.

OSMANLI DEVLETI’NIN KAPITÜLASYON SIYASETI
• Osmanlı Devleti ilk zamanlardan itibaren ekonomik ve siyasi amaçlarla bazı yabancı devletlerin dostluk ve sadakat

sözü vermeleri karşılığında bu devletlere Osmanlı ülkesinde ticaret yapma ayrıcalığı tanımıştı.
• Bu ayrıcalıklara Osmanlılar “Imtiyaz-ı Mahsusa” derken Avrupalılar “Kapitülasyon” demiştir.

• Osmanlı Devleti'nin kapitülasyon siyaseti, mali ve siyasi amaç taşımıştır.
• Mali amacı; topraklarından transit geçen ve ülkeden ihraç edilen mallardan vergi alarak hazineye gelir sağlamaktır.
EDİTÖR YAYINLARI
Siyasi amacı da; Osmanlıların kendi emniyet ve çıkarlarını koruma gayesiyle batı devletlerine imtiyaz verip müttefik
edinerek Haçlı birliğini parçalamaktır.
• Ticaretin gelişmesi için Fatih Sultan Mehmet, Venediklilerle uzun vadeli ticaret yapmak amacıyla, Istanbul'da bal-
yos (elçi) bulundurma hakkı verdi ve birtakım gümrük kolaylıkları sağladı.
• Kanuni Sultan Süleyman ise Akdeniz ticaretini canlı tutmak için Fransızlara bazı ticari ve hukuki ayrıcalıklar verdi.
• Her iki padişah bu kapitülasyonları verirken Venedik ve Fransızları Avrupa'da oluşabilecek Hristiyan birliğinden

ayırmayı da amaçlamışlardır.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR

1. “Osmanlı Tarihinde Kapitülasyonlar” konulu seminer 2. Osmanlı ordusunun Macaristan’da olmasından fay-
düzenleyen bir tarihçi aşağıda verdiği bilgilerden dalanan Şah Tahmasb, 1550 yılında Şirvan, Ahlat ve
hangisini yanlış ifade etmiştir? Erciş’i ele geçirmiştir. Şah Tahmasb’ın Bağdat’ı tehdit
etmesi üzerine 1553 yılında Osmanlılar tekrar Iran’a
A) Osmanlı Devleti’nde padişaha dostluk ve sada-
kat sözüyle müracaat eden yabancı bir devlete yönelmiştir. Osmanlı’nın karşısına Şah Tahmasb tek-
ahitname yoluyla kapitülasyon denilen imtiyazlar rar çıkmamış ve bunun üzerine Kanuni, kışı geçir-
verilirdi. mek üzere Amasya’ya dönmüştür. Burada imzalanan
Amasya Antlaşması ile Tebriz ve Bağdat Osmanlılar-
B) Osmanlı Devleti Doğu Akdeniz ticareti üzerindeki da kalmıştır.
Venedik etkisini kırmak için Venedik’le düşman
olan Ceneviz ve Fransa’ya ticari imtiyazlar tanıdı. Buna göre Safevilerin her defasında Osmanlı’nın
karşısına çıkmaması aşağıdakilerden hangisiyle
C) XVI. yüzyılda Osmanlı’nın verdiği imtiyazlar ge- açıklanabilir?
nellikle Akdeniz ticaretini canlı tutmak amacıyla
verilmiştir. A) Osmanlı’yı vurkaç taktikleriyle zayıflatmaya çalış-
D) Kapitülasyonlar ilk olarak Orhan Bey Dönemi’nde mıştır.
Venedik’le olan anlaşmazlıklar nedeniyle Ceneviz- B) Osmanlı ordusu Safevilere karşı caydırıcı bir güce
lilere verilmiştir. ulaşmıştır.
E) Kapitülasyonların Osmanlı topraklarındaki yaban- C) Şah Tahmasb ittifak arayışlarına girişmiştir.
cıların hak ve hükümlülüklerini belirleyen sistemli D) Osmanlı ile Safeviler arasında ilk resmi antlaşma
bir yapıya kavuşması Fatih Dönemi’nde gerçek- imzalanmıştır.
leşti. E) Bu sefer sonucunda Osmanlı-Safevi savaşları ke-

sin olarak sona ermiştir.

Çözüm: Kapitülasyonların ticari ve hukuki ayrıcalıklar Çözüm: XVI. yüzyılda dünya gücü hâline gelen Osmanlı
şeklinde sistemli hale getirilmesi Kanuni Sultan Süleyman ordusu birçok siyasi rahibi için caydırıcı bir özelliğe sa-
Dönemi'nde Fransızlarla yapılan 1535 tarihli antlaşmayla hipti.
olmuştur.