Page 507 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 507
DENIZLERDE HÂKIMIYET MÜCADELESI
DENIZLERDE HÂKIMIYET MÜCADELESI 5. ÜNITE 507
AKDENIZ’DE OSMANLI HÂKIMIYETININ COĞRAFI KEŞIFLER VE OSMANLI
KURULMASI DEVLETI’NE ETKILERI
• Osmanlı Devleti’nin sınırları XV ve XVI. yüzyıllarda • Avrupalı denizcilerin XV. yüzyılın ortalarında başlattığı
güçlü kara ordusu sayesinde gerçekleştirilen fetihlerle ve XVI. yüzyılın sonlarına kadar sürdürdükleri Coğrafi
hızla genişledi. Keşifler, temelde ekonomik nedenlerle gerçekleşti.
• Özellikle Istanbul’un fethedilmesinden sonra Osman- • Coğrafi Keşifler’in sonucunda;
lı Devleti, Yakın Doğu ve Avrupa’nın önemli bir kara
gücü haline geldi. › Keşfedilen yerlerdeki yeni ürünler ve insan kaynak-
• Osmanlı Devleti’nin doğuda önemli rakiplerinden biri ları Avrupa’ya taşındı.
olan Akkoyunlu Devleti, Fatih Dönemi’nde yapılan Ot- › Avrupalılar ihtiyaç duydukları pek çok ürünü hiçbir
EDİTÖR YAYINLARI
lukbeli Savaşı (1473) ile bertaraf edildi. vergi ödemeden temin ettiler.
• Safeviler, XVI. yüzyılın başlarında kurulmuş olma-
larına rağmen, Şah Ismail önderliğinde kısa sürede › Büyük miktarda sermaye edinilmesiyle Avrupa’da
önemli bir güce ulaşarak Osmanlı’nın önemli rakiple- Sanayi Devrimi’ne giden süreç başladı.
rinden biri oldu. › Avrupalı devletler, sömürgeciliğe yöneldi.
• Ayrıca Osmanlı’nın XVI. yüzyıldaki rakipleri arasın-
da; Memlüklular, Macar, Avusturya, Habsburg Impa- › Ispanya, Portekiz gibi devletler sömürge imparator-
ratorluğu yer alırken Osmanlı Devleti, bu rakipleriyle lukları kurdu.
rekabet edebilmek için kara ordusunu ve donanmasını › Avrupa’nın Atlantik (Atlas) Okyanusu kıyılarında yer
daha da güçlendirdi. alan limanlar giderek önem kazandı.
• Fatih Dönemi'nde Kırım'ın alınmasıyla Karadeniz Türk
gölü hâline getirildi. › Keşiflerle birlikte patates, domates, mısır, fasulye,
kakao, vanilya ve tütün gibi ürünler Akdeniz dünya-
• II. Bayezid Dönemi’nde Osmanlı donanması Avrupa sına girdi.
devletlerinin donanmalarıyla rekabet edecek seviyeye
Coğrafi K
ulaştı. Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti’ne Etkilerieşiflerin Osmanlı Devleti’ne Etkileri
• Venedik, Ceneviz, Ispanya ve Portekiz donanmalarıy- • Coğrafi Keşifler sonucunda ticaret yollarının yön de-
la mücadele eden Osmanlı donanması yeni teknikler- ğiştirmesi, Osmanlı ülkesinde geçen Ipek ve Baharat
le üretilen kadırga ve kalyon tipi gemilerle denizlerde yollarının önemini azalttı.
büyük avantaj sağladı. • Atlas Okyanusu’ndaki limanlar önem kazanırken Ak-
• Kili ve Akkerman’ın alınmasıyla Karadeniz’de; Os- deniz limanları önemini kaybetti.
manlı hakimiyeti iyice güçlendi. • Bu durum gümrük gelirlerinin azalmasına ve ekonomi-
• Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı almasıyla Osmanlı’nın nin gerilemesine neden oldu.
deniz stratejisinde değişimler yaşandı. • Avrupalılar sömürgecilik faaliyetleri sonucu keşfettik-
• Artık Osmanlı’nın öncelikleri arasına Mısır’ın ve Doğu leri bölgelerden bol miktarda altın ve gümüşü Avru-
Akdeniz’in savunulması da girmiş oldu. pa’ya taşıdılar.
• Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde kurulan Tersane-i • Keşfedilen bölgelerden Avrupa’ya taşınan değerli ma-
Amire Osmanlı donanmasının merkez üssü haline denlerin zamanla Osmanlı ülkesine girmesi, Osmanlı
getirildi. para birimi olan akçenin değer kaybetmesine yol açtı.
• Kanuni Dönemi’nde Osmanlı donanması altın çağını • Bu durum eşya ve mal fiyatlarının artmasına yani enf-
yaşadı. lasyona neden oldu.
• Donanmaya verilen önem sayesinde, Osmanlı Devle-
Hint Deniz Seferleri (1538-1553)
ti, kısa sürede Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika’nın ta- Hint Deniz Seferleri (1538-1553)
mamına hâkim oldu. • XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti gerek stratejik, gerekse
• 28 Eylül 1538'de Haçlı donanmasına karşı kazanılan insani yardım amacıyla Akdeniz dışında da denizcilik
Preveze Deniz Savaşı ile Akdeniz Türk gölü hâline faaliyetlerinde bulundu.
geldi. • Bunun en önemli örneği Hint Deniz Seferleri’dir.
