Page 558 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

558
TÜRKIYE'DE TOPRAK KULLANIMI
TÜRKIYE'DE TOPRAK KULLANIMI
• Türkiye toprakları; tarım, ormancılık, çayır, mera, yerleşme, turizm ve sanayinin ham maddesi olarak birçok alanda
kullanılmaktadır.

1. Toprağın Tarımda 2. Toprağın Hayvancılıkta 3. Toprağın Ormancılıkta
Kullanılması Kullanılması Kullanılması

• Türkiye'de farklı iklim tipleri fark- • Ülkemizde mera hayvancılığı bitki • Ormancılık toprağa dayalı bir etkin-
lı toprak türlerini oluşturmuştur. örtüsüne bağlı olarak yapılır. liktir. Bir bölgede orman oluşabil-
Farklı toprak türleri ise değişik • Erzurum - Kars platolarındaki çer- mesi için yağış ve sıcaklığın yeterli
olması gerekir.
toprak isteği olan kültür bitkile- nezyomlar üzerinde yetişen gür
rinin yetiştirilmesini sağlamıştır. otlaklar, büyükbaş hayvancılığa; • Türkiye topraklarının %27,6'sını or-
• Çay fazla yıkanmış kireçsiz top- bozkır topraklar üzerinde yetişen manlar oluşturur.
1. EDİTÖR YAYINLARI
raklarda yetişir. bozkır bitki örtüsü ise koyun yetiş- • Orman ürünleri, ana ve yan ürünler
• Antep fıstığı kurak bölgelerin ki- tiriciliğine elverişlidir. olmak üzere iki gruba ayrılır. Ana
reçli topraklarında yetişir. • Keçi besleyiciliği daha çok terra ürünlerin başlıcaları; tomruk, odun,
kereste, kâğıt, sunta ve ahşap yer
• Yumrulu bitkiler (patates, so- rossalar üzerinde yetişen maki ve döşemeleridir.
ğan, kereviz, pancar) kumlu çalılık alanlarda yaygındır. •
yani hafif bünyeli topraklarda • Arıcılık için çam ormanları, bozkır Sığla yağı, kozalak, reçine, ıhla-
yetişir. ve çayır alanları elverişlidir. mur ve çeşitli yapraklar orman yan
ürünleridir.

4. Toprağın Sanayide Kullanılması
• Türkiye'de toprağa dayalı sanayi oldukça gelişmiştir.

• Seramik, porselen, çömlek, tuğla ve kiremit üretiminde ana ham madde olarak kullanılır.

TÜRKİYE'DE TOPRAK EROZYONU
• Toprak yüzeyinin akarsular, sel suları ve rüzgâr tarafından aşındırılıp taşınması olayına erozyon denir. Erozyon ile

toprağın verimli kısmı kaybolduğu için tarımsal üretim azalmaktadır.
• Türkiye çölleşme riski haritasına göre ülkemizin yaklaşık %47'si çölleşme riski grubunda yer alıyor. Konya - Ka-
rapınar, Urfa - Ceylanpınar, Iğdır - Aralık çöl riski yüksek olan bölgelerdir. Tuz Gölü Havzası, Karaman, Mardin ve
Eskişehir çevresi de çöl riski olan yerlerdir.
• Çölleşmeye birlikte önce toprağı tutan bitkiler yok olur, daha sonra toprak erozyonla kaybedilmeye başlar.
• Erozyon; toprağın verimini düşürür, suları kirletir, ürünün kalitesini azaltır, toprak ve arazi kaybına neden olur.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
2. Aşağıdakilerden hangisi erozyonu arttıran beşeri
III
I II etmenlerden biri değildir?
IV
A) Tarlaların nadasa bırakılması
B) Arazi eğiminin fazla olması
V
C) Tarlaların eğim yönünde sürülmesi
Yukarıdaki haritada numaralandırılarak verilen D) Bitki örtüsünün tahrip edilmesi
alanların hangisinde alüvyal topraklar yaygın ola- E) Hayvanların meralarda aşırı otlatılması
rak bulunur?

A) I B) II C) III D) IV E) V
Çözüm: Harita üzerinde işaretlenmiş olan V numaralı Çözüm: Arazi eğiminin fazla olmasında insan faktörü etkili
yerde akarsular tarafından oluşturulmuş alüvyal topraklar değildir. Diğer seçeneklerde ise erozyonu arttıran beşeri
yaygındır. faktörler verilmiştir.