Page 556 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

556
Yer Şekilleri: Yüzey şekillerinin eğim ve bakı durumu ile h. Kahverengi Bozkır Toprağı: Bozkır bitki örtüsü al-
yükseltisi toprak oluşumunu etkiler. Yükseltinin ve eğimin tında 250 mm ile 400 mm yağış alan yerlerde oluşurlar.
fazla olduğu alanlar ile Güneş görmeyen yerlerde toprak Humus oranı azdır.
yavaş oluşur. ı. Kestane Renkli Bozkır Toprağı: Bozkır bitki örtüsü
Organizmalar: Bitkiler suyun toprağa sızmasını sağlar. altında 400 mm ile 600 mm yağış alan yerlerde oluşur.
Kökleriyle toprağa tutunarak erozyonu önler. Humus olu- Humus bakımından zengindir.
şumu sağlar.
İntrazonal Topraklar opraklar
İntrazonal T
Zaman: Birkaç cm'lik toprak örtüsünün oluşabilmesi için
yüzlerce yıla ihtiyaç vardır. • Oluşumunda ana kaya, yer şekilleri ve suyun etkili ol-
duğu topraklardır.
TOPRAKLARIN SINIFLANDIRILMASI a. Halomorfik Topraklar: Kurak ve yarı kurak iklim böl-
az, verimi düşüktür. Yıkanmadan dolayı kül rengindedir. YAYINLARI
gelerinde bulunan tuzlu ve karbonatlı topraklardır. Bitki
Zonal (Y örtüsü oldukça cılızdır.
Zonal (Yerli) Topraklar erli) Topraklar
• Bulunduğu iklimin özelliklerini yansıtan yerli topraklardır. b. Hidromorfik Topraklar: Taban suyu seviyesinin yük-
a. Laterit: Yağışın fazla, sıcaklık ortalamasının yüksek sek olduğu alanlarda bataklık hâlindeki topraklardır.
olduğu Ekvatoral kuşağın toprağıdır. Aşırı yıkanmadan c. Kalsimorfik Topraklar: Kireç oranının yüksek olduğu
dolayı humus oranı düşüktür. Rengi kiremit kırmızısıdır. vertisol ve rendzinal topraklarıdır. Kireçli ve marnlı arazi-
b. Kahverengi Orman Toprakları: Orta Kuşak'ta kışın le oluşan topraklara rendzina, killi ve kireçli arazide olu-
yaprağını döken orman örtüsü altında oluşmuştur. Hu- şan topraklara vertisol denir.
musça zengindir.
Azonal (Taşınmış) Topraklaraşınmış) Topraklar
Azonal (T
c. Terra - rossa: Akdeniz iklim bölgelerinde kalkerli ka-
yaçlar üzerinde oluşmuş topraklardır. İçerisindeki demir, • Dış kuvvetlerin taşıdığı malzemeleri biriktirmesi sonu-
oksit minerallerinden dolayı rengi kırmızıdır. Humus ve cu oluşmuş, taşınmış topraklardır.
EDİTÖR
mineral bakımından zengindir. a. Alüvyal Topraklar: Akarsular tarafından taşınan ince
d. Podzol: Nemli ve soğuk iklim bölgelerinde iğne yapraklı malzemelerin birikmesi ile oluşmuştur. Horizonları yoktur.
ormanların altında görülen toprak çeşididir. Humus oranı b. Kolüvyal Topraklar: Eğimli yamaçlarda akarsuların
taşıdığı iri yapılı malzemelerin birikmesiyle oluşmuş top-
e. Tundra: Kutuplara yakın yerlerde görülen yılın büyük raklardır.
bir bölümü donmuş hâlde bulunan topraklardır. Tarıma c. Morenler: Buzullar tarafından taşınan malzemelerin
elverişli değillerdir. Kışın donmuş olan topraklar yazın birikmesi ile oluşmuş topraklardır.
bataklık hâline geçer.
d. Lösler: Rüzgârların taşıdığı malzemelerin birikmesi
f. Çöl Toprakları: Sıcaklık farkının yüksek olduğu çöl ile oluşmuş topraklardır. İnce unsurludur.
iklim bölgelerinde görülen topraktır. Yağış azlığından do- e. Regasoller: Volkanlardan çıkan malzemelerin akarsu-
layı kireç ve tuz miktarı fazladır. Tarıma elverişli değildir. lar tarafından taşınıp birikmesi ile oluşmuştur.
g. Çernezyom: Yazları yağışlı sert karasal iklim bölge- f. Litosoller: Yamaçlarda erozyonla ince materyaller ta-
lerinde uzun boylu çayırlar altında oluşan topraklardır. şınınca geriye taşlı topraklar kalır. Bu topraklara litosol
Humusça zengin olduğundan zonal toprakların en verim- denir. Tarım değeri düşüktür.
lisidir.
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR

1. Aşağıdaki topraklardan hangisi bulunduğu iklim 2. Aşağıdaki topraklardan hangisi humus bakımın-
bölgesinin özelliklerini yansıtmaz? dan daha zengindir?

A) Tundra B) Laterit C) Çernezyom A) Çöl B) Tundra C) Laterit
D) Moren E) Çöl D) Step E) Kahverengli orman

Çözüm: Morenler taşınmış toprak olduğu için bulunduğu Çözüm: Kahverengli orman toprakları, orman örtüsü al-
iklimin özelliklerini yansıtmaz. tında oluştuğu için humus bakımından daha zengindir.