Page 161 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER SORU BANKASI - EDİTÖR YAYINLARI

DİVAN ŞİİRİ (GAZEL - KASİDE) 3. ÜNİTE - 6. TEST 161

Divan Şiiri: Arapça ve Farsçanın yoğun olarak kullanıldığı, aruz ölçüsüyle ve beyit nazım birimiyle şiirle-
rin oluşturulduğu şiir geleneğidir. Bu gelenek 13. yüzyılda Hoca Dehhani'nin yazdığı din dışı şiirlerle başla-
mıştır. Divan şiiri; parça güzelliğinin önemsendiği, hayale dayalı, mazmunların kullanıldığı, dilin süslü ve
sanatlı olduğu, yüksek zümreye hitap eden bir şiir geleneğidir.

Gazel: Divan edebiyatında aşk, şarap, tabiat ve Kaside: Din ve devlet büyüklerini övmek için söyle-
kadın konularını işleyen şiirlerdir. Gazel, beyitlerle nen şiirlerdir. Kasideler beyitlerle ve aruz ölçüsüyle
ve aruz ölçüsüyle yazılır, beyit sayısı 5-15 arasın- yazılır, beyit sayısı 33-99 arasında değişir. Kafiye
da değişir. Kafiye şeması aa, xa, xa ... şeklindedir. şeması aa, xa, xa ... şeklindedir. Kaside nazım şekli
Gazelin ilk beytine matla, son beytine makta de- nesib-teşbib (giriş), girizgâh (nesib ile methiye bö-
nir. Makta beyitte şair mahlasını söyler. Matladan lümlerini bağlayan bölüm), methiye (övgü bölümü),
EDİTÖR YAYINLARI
sonraki beyte hüsn-i matla, maktadan önceki beyte tegazzül (kasidenin içinde söylenen gazel), fahriye
hüsn-i makta, en güzel beyte de beytü'l gazel adı (şairin kendini övdüğü bölüm) ve dua (övülen kişi-
verilir. Beyitleri arasında konu birliği olan gazellere ye dua edilir) bölümlerinden oluşur. Bu türün divan
de yek ahenk gazel adı verilir. edebiyatındaki en büyük ismi "Nef'i"dir.

1. Divan şiiriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi 4. Gazel nazım şekliyle ilgili aşağıda verilen bilgi-
yanlıştır? lerden hangisi yanlıştır?
A) Yabancı sözcüklerle ve kurallarla yüklü bir dil A) Genellikle aşk, tabiat, şarap ve sevgilinin güzel-
kullanılmıştır. liği gibi konular işlenir.
B) Ölçü olarak aruz kullanılmıştır. B) İlk beyitine matla, son beyitine makta adı verilir.
C) Kavramlar, ortaklaşa kullanılan kalıplaşmış söz- C) Gazelin bütün beyitlerinde aynı konu işleniyorsa
lerle anlatılmıştır. buna yek-avaz gazel denir.
D) Konular genellikle toplum sorunlarından alın- D) En güzel beytine beytü‘l gazel denir.
mıştır. E) Uyak düzeni aa, xa, xa, xa... şeklindedir.
E) Şiirler “divan” adı verilen kitaplarda toplanmıştır.

2. Aşağıdaki beyitlerin hangisi bir kasidenin matla 5. Bir kadehle bizi sâki gamdan âzâd eyledi
beytidir? Şâd olsun gönlü anın gönlümü şâd eyledi
A) Bahar erdi yine düştü letafet gülistan üzre
Bende idi bunca yıllar kaddine serv-i revân
Yine oldu zemin lütfu galip asman üzre
Doğrulukta kulluk ettiğiyçün âzâd eyledi
B) Gül devri ayş eyyamıdır zevk ü safa hengâmıdır
---
Âşıkların bayramıdır bu mevsim-i ferhunde dem Od ile korkutma va’iz bizi kim lâ’lî nigâr
C) Cefa taşın ne gam atsa Hayâli sana alçaklar Cânımız bizim oda yanmağa mu’tâd eyledi

Belagat meyvesin hâsıl eden nahl-i hünersin sen
İster isen milk-i hüsn âbâd ola dâd eyle kim
D) Bu devr içinde benim padişeh-i mülk-i sühan
Pâdişahlar dâd ile milkini âbâd eyledi
Bana sunuldu kaside bana verildi gazel
İçerik ve şekil özellikleri incelendiğinde bu dize-
E) Arızın yâdıyle nemnâk olsa müjgânım n’ola
lerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-
Zayi olmaz gül temennasıyla vermek hâre su nemez?
A) Uyak düzeni aa, ba, ca, da... şeklindedir.

3. Aşağıdakilerden hangisi kasidenin bölümlerin- B) Yabancı sözcüklere yer verilmiştir.
den değildir? C) Nazım şekli gazeldir.

A) Girizgah B) Dua C) Fahriye D) Makta beytine yer verilmiştir.
D) Nesib E) Şathiye E) Redif kullanılmıştır.