Page 11 - 5. SINIF TÜRKÇE PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

PARAGRAF TESTİ 8 DUYGU BElİRTEn İFaDElER

5 Sitem; bir kimseye, yaptığı bir hareketin veya söy- 7
lediği sözün üzüntü, alınganlık, kırgınlık vb. duygu- I� Kimi zaman bir olay ya da durumu olmadığı, gerçekleş-
lar uyandırdığını öfkelenmeden belirtmedir. Sitem, mediği hâlde olmuş, gerçekleşmiş gibi kabul ederiz; yani
insanın insan ile ilişkileri çerçevesinde tanımlamıştır. o olayın gerçekleştiğini varsayarız.
……………………………….. Çaresizlik karşısında sab- II� Varsayım anlatan yargıları içeren cümlelerde genel-
rın sınandığı böyle zamanlarda doğaya, doğal olaylara likle “tut ki, diyelim ki, farz edelim ki” gibi ifadelere
ve doğadaki her nesneye (taşa, toprağa, sele, sala vs.) yer verilir.
sitem edilir.
III� Deneylerle henüz yeter derecede doğrulanmamış
Parçanın anlamı ve akışı göz önüne alındığında yuka- ancak doğrulanacağı umulan teorik düşünce olarak
rıdaki boşluğa aşağıdaki cümlelerden hangisinin tanımlanan varsayım, varsayım cümlesi olarak tanım-
getirilmesi uygundur? landığında daha farklı bir boyutta tanımlanır.
GİRİŞ YAYINLARI
A) Oysa kişilerin dışında da doğal afetler ve olayların da IV� İşte bu durumu anlatmak istediğimizde kurmuş oldu-
ölüm, yıkım gibi sonuçları üzüntü, alınganlık, kırgınlık ğumuz cümleler varsayım cümlesi olarak adlandırılır.
vs. duyguların daha yoğun olarak yaşanmasına se- V� Bu tür cümlelerde gerçekleşmeyen bir eylemin ger-
bep olur. çekleşmiş ya da gerçekleşmiş bir eylemin gerçekleş-
B) Bu tanımın sınırlarının doğa olaylarından ve doğal memiş gibi düşünülmesi söz konusudur.
çevreden bağımsız olarak çizilmesi, hissedilen bu Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden anlamlı ve
duyguların belli bir kişiye yöneltildiğini de açıkça or-
taya koyar. kurallı bir parça oluşturulmak istendiğinde sıralama
aşağıdakilerden hangisi gibi olur?
C) Çünkü her ne kadar yaşanması istenmeyen doğa
olayları (deprem, sel, erozyon vb.) kişiyi üzse de kar- A) I – IV – V – II – III
şımızda belli bir kişi olmadığından sitemde bulunmak B) II – III – I – IV – V
mümkün olmamaktadır. C) III – I – IV – II – V
D) Kişinin karşısındakine hissettiği olumsuz duygular- D) IV – V – I – II – III
dan bahsetmesi durumu olduğundan bir nevi iç dök-
me olarak da görülebilir.

6 Bir olgunun, olayın ya da durumun belirli bir süreçte
olumlu ya da olumsuz değişmesi, aşamalı durum ifade
eder. Bu tür yargılarda tekdüzelik olmadığı gibi birden-
bire gerçekleşmelere de rastlanmaz. Aşamalı durum bil-
diren cümlelerde eylem, yavaş yavaş artan veya azalan 8 Öz eleştiri cümleleri kişinin kendisine yönelik eleştirisini
bir seyir izler. Bu seyir içerisinde, kişi öznel bir tutumla içerir. Eleştiri cümlelerinde olumlu ya da olumsuz düşün-
kendi duygularını da aktarır. celer dile getirilebilirken öz eleştiri cümlelerinde anla-
tıcı kendisiyle ilgili bir eksikliği ya da kusuru dile getirir.
Yukarıdaki parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin
cevabı vardır? Burada kişi kendisini sorguladığından öznellik ön planda-
dır. Kişi kendi karakterine, fiziksel yapısına, işine, bakış
A) Bir durumun ya da olayın aşamalı gerçekleşmesi so- açısına dair eleştirel bazı tutumlar sergileyebilir.
mut olarak gözlemlenebilir nitelikte mi olmalıdır?
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
B) Bir harekette ani artış ve azalışlar varsa burada aşa- kullanılmıştır?
malı durumdan söz edilebilir mi?
C) Aşamalı durum bildiren cümlelerin temel duygusu A) Tanımlar yapılmıştır.
“şaşırma” mıdır? B) Konu, örneklerle anlatılmıştır.
D) Cümlede ya da parçada aşamalı durum bildiren belli C) Karşılaştırma yapılarak konu açıklanmıştır.
başlı bazı kelime veya ekler var mıdır? D) Benzetmelerle anlatım akıcı hâle getirilmiştir.

18 Giriş Yayınları / 5. Sınıf Türkçe