Page 4 - 5. SINIF TÜRKÇE PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI
P. 4
çok anlamlılık PARAGRAF TESTİ 1
1 Sözcükler, dilimizin en küçük anlam birimleridir. Her söz- 3 Sözcük, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan dilin,
cüğün bir anlamı vardır. Sözcükleri cümle içinde kullandı- anlamlı en küçük parçasıdır. Sözcükler, temelde bir var-
ğımızda onların hem gerçek anlamlarından hem de dilin lık, kavram ya da eylemi karşılar; zamanla anlam geniş-
kullanım sahası ve süreç içinde kazanmış oldukları diğer lemesine uğrayarak değişik anlamlar kazanabilir. Çoğu
anlamlarından yararlanırız. Bazı sözcüklerin birden fazla sözcük kullanıldıkça, tarihsel, toplumsal gelişmelerin ve
anlamı vardır. Bu anlam çeşitliliği farklı anlamlandırma- bireysel özelliklerin etkisiyle anlam çerçevesini geniş-
lara neden olacağından kelimeleri kullanırken daha özenli letmiş, çok anlamlı duruma gelmiştir. Sözcükte anlam
olmamızı gerektirirken sözcüklerin de çok anlamlılık özel- değişmesi, anlam genişlemesi ya da mecazlaşma yoluyla
liğini ön plana çıkarır. zaman içinde kazandıkları değişik anlamlara çok anlam-
lılık denir. Anlam çerçevesinin genişleyerek çok anlamlı-
Yukarıdaki parçaya göre aşağıdakilerden hangisi
söylenemez? lığın oluşmasında; kavramlar arasında benzerlik, yakınlık
vb. ilgilere dayalı aktarmalar etkili olmuştur.
GİRİŞ YAYINLARI
A) Dil, büyüklü küçüklü birçok anlam biriminden oluş-
maktadır. Yukarıdaki parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
B) Sözcüklerin birden fazla anlamının olması, farklı yo-
rumların önünü açabilir. A) Tanımlamadan yararlanılmıştır.
C) Bir sözcüğü anlamak için onun sözlükteki karşılığını B) Örneklendirme kullanılmıştır.
bilmek yeterlidir. C) Tartışmacı anlatım biçiminden yararlanılmıştır.
D) Sözcükler zamanla kullanıma bağlı olarak anlam D) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.
farklılıkları yaşayabilir.
4 Kelimelerin zihinde oluşturduğu çağrışımlar onların
anlamlarıdır. Herhangi bir söz dizimsel yapı içinde yer
almadığında bir sözcüğün zihindeki karşılığı birden fazla
olabilir. Bir kelimenin birden fazla anlama gelme özel-
2 Anlamlı sözcükler bir işi, hareketi, durumu, duyguyu, liğine çok anlamlılık denir. Çok anlamlılık, sözcüklerin
düşünceyi, soyut ya da somut bir varlığı ifade eder. zaman içinde kullanıma bağlı olarak anlam genişleme-
Örneğin “geldi, okuyor, sıcak, mutluluk, kolay, elma, ülke” lerine uğramaları ve benzerlik, farklılık gibi yönlerden ilk
ifadeleri anlam sınırları belli olan kavramların karşılığı- anlamından farklı anlamlar kazanmaları sonucu oluşur.
dır. “Ve, ile, için, kadar, ama, fakat, lakin, meğer, çünkü” Bu durum özellikle Türkçe gibi kökeni çok eski zamanlara
gibi görevli sözcükler ise diğer sözcükler arasında çeşitli dayanan dillerde sıkça görülür. Çünkü bir sözcüğün yeni
anlam ilgileri kurarak bunların cümle içinde kullanılmala- bir anlam kazanabilmesi için onun yalnız belli kişilerce
rına yardımcı olur. değil, toplumca söz konusu yeni anlamda kullanılması
gerekir. Bu kullanım yaygınlığına erişmek için de uzun
Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın yazılma amacı
olabilir? zaman gereklidir.
Yukarıdaki parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin
A) Günlük hayatta sıklıkla kullanılan kalıp ifadelerin iş-
levini açıklamak cevabı yoktur?
B) Sözcüklerin iletişimdeki yerini ve önemini belirtmek A) Çok anlamlılık nedir?
C) Yakın anlamlı gibi görünen sözcüklerin anlamsal B) Sözcüğün yeni anlam kazanabilmesi için ne gerekir?
farklarına değinerek dilsel kullanımdaki yanlışların C) Çok anlamlılığın oluşumunda etkili olan etmenler ne-
önüne geçmek lerdir?
D) Sözcüklerin tek başlarına veya söz diziminde kulla- D) Kelimelerin asıl anlamlarını bulmak için nasıl bir yol
nımlarına göre işlevlerini açıklamak izlenmelidir?
Giriş Yayınları / 5. Sınıf Türkçe 3
