Page 188 - 6. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 188
188
Karşıtlık (Tezat)arşıtlık (Tezat)
K
• Birbirine karşıt duygu, düşünce, hayal ve durumların bir arada kullanılmasına karşıtlık (tezat) denir.
̛ Örnek:
Ő El ele aydınlığa yürüdük ancak karanlıklara çıktı yolumuz. (İçinde bulunulan durum anlatılırken karşıt ifadeler
olan “aydınlık” ve “karanlık” kavramlarının kullanılması tezat sanatını doğurmuştur.)
Ő Bir sen yakınsın uzakta kalınca. (Karşıt kavramlar olan “yakın” ve “uzak” ifadeleri kişinin durumunu belirtmek
için birlikte kullanılmış ve tezat sanatı oluşmuştur.)
• Karşıtlık sanatı; zihinde bir aykırılığı, çelişkiyi ya da karşıtlığı düşündürür.
̛ Örnek: İçimde kar donar, buzlar tutuşur. (Karın donması aykırı bir durum değildir. Buzların tutuşması çelişkili
EDİTÖR YAYINLARI
bir durumdur. Bu da tezat sanatını oluşturmuştur.)
• Tezat sanatı yalnızca zıt anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılması anlamına gelmez. Birbirinin karşıtı
olan her olay, düşünce, özellik tezat sanatına örnek olabilir.
ÇÖZÜMLÜ TEST
ÇÖZÜMLÜ TEST
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayraç 3. Küçük bir çeşmeyim yurdumun
içinde verilen söz sanatı yoktur? Unutulmuş bir dağında
A) Yalvardı gece Ay’a ama fayda etmedi. (Teşhis) Hiç eksilmeyecek suyum
B) Bizler güleriz ağlanacak hâlimize. (Tezat) Boyuna akar dururum.
C) İnsan bu, su misali kıvrım kıvrım akar. (Teşbih) Bu şiirde aşağıdaki söz sanatlarından hangi-
D) Baharın gelişini haber veriyor kelebekler. (İn- lerine başvurulmuştur?
tak) A) Benzetme - Kişileştirme
B) Konuşturma - Kişileştirme
Çözüm: Cümlelerde kullanılan sanatlar: C) Karşıtlık - Benzetme
A → Gece kişileştirilmiştir. (Teşhis) D) Karşıtlık - Konuşturma
B → İçinde bulunulan durum karşıt kavramlarla (gül-
mek - ağlamak) anlatılmıştır. (Tezat)
C → İnsan suya benzetilmiştir. (Teşbih) Çözüm: Verilen şiirde, çeşme konuşturularak ko-
nuşturma sanatına başvurulmuştur. Konuşturma
D → Kelebekler kişileştirilmiştir. (Teşhis)
sanatının olduğu her yerde kişileştirme sanatı da
D seçeneğinde teşhis sanatı vardır ancak kelebekler olduğundan şiirde aynı zamanda kişileştirme sanatı
konuşturulmadığından intak sanatı yoktur. da vardır.
2. Evvel yakın idim şimdi ırağım,
Felek beni nazlı yârdan ayırdı.
4. “Fırtına öfkelenmiş, dalgaları kıyıya vuruyordu.”
Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından cümlesinde aşağıdakilerden hangisi kişileş-
hangisi vardır? tirilmiştir?
A) Benzetme B) Karşıtlık A) Fırtına B) Dalga
C) Abartma D) Konuşturma C) Kıyı D) Öfke
Çözüm: Şair anlatmak istediği düşünceyi “yakın”
ve “ırak (uzak)” kavramları ile betimleyip karşıt kav- Çözüm: İnsana ait olan öfkelenme özelliği fırtınaya
ramlara yer vererek karşıtlık sanatını kullanmıştır. verildiğinden kişileştirilen varlık “fırtına”dır.