Page 547 - 8. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

MUSUL SORUNU - YUNAN
MUSUL SORUNU - YUNANISTAN ILE NÜFUS MÜBADELESI ISTAN ILE NÜFUS MÜBADELESI 6. ÜNİTE 547
MUSUL SORUNU › Musul petrol gelirlerinin %10’u 25 yıl süreyle
• Musul, zengin petrol kaynaklarına ve konumu itibariy- Türkiye’ye verilecekti.
le de stratejik öneme sahip bir yerdi. › Türkiye - Irak sınırı çizildi.
• Bu nedenle Ingiltere, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın • Türkiye, Musul’dan elde edilecek 25 yıllık petrol ge-
imzalanmasından sonra savaş hukukuna aykırı şekil- lirini, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın yol açtığı
de burayı işgal etmişti. ekonomik sıkıntılar nedeniyle Ingiltere’den toplu ola-
• Türkiye ise nüfusunun çoğunluğu Türklerden oluşan rak almıştır.
Musul’u Misak-ı Millî sınırları içinde görüyor ve bura- • 1926’da Musul konusunda varılan çözümden sonra
nın kendisine bırakılması gerektiğini savunuyordu. Türk-Ingiliz ilişkileri gelişmeye başladı.
• Buna karşılık Ingiltere Musul’un, mandası altında
EDİTÖR YAYINLARI
tuttuğu Irak’a ait olduğunu iddia ediyor ve bu önemli
petrol bölgesinin Türkiye’ye katılmasına şiddetle karşı NÜFUS MÜBADELESİ
çıkıyordu. • Lozan Barış Görüşmeleri sürerken Türkiye ile Yu-
• Musul sorunu Lozan’da sert tartışmalara neden olmuş nanistan arasında 30 Ocak 1923 tarihli bir antlaşma
ancak bir çözüme kavuşturulamamıştı. imzalanmıştı. Antlaşma, Türkiye’de kalan Rumlarla
• Tartışmaların uzaması ve barışın tehlikeye düşmesi Yunanistan’da kalan Türklerin karşılıklı yer değiştir-

üzerine de sorunun Türkiye ve Ingiltere arasında daha mesini öngörüyordu.
sonra yapılacak ikili görüşmelerle çözülmesi kararlaş- • Ancak Balkan Savaşları öncesinde Batı Trakya’da ya-
tırılmıştı. şayan Türkler ile Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan
• Buna göre Türkiye ve Ingiltere dokuz ay içinde bir ant- önce Istanbul’da yerleşik bulunan Rumlar bu mübade-
laşmaya varacaktı. lenin dışında tutulacaktı.
• Anlaşmaya varılamadığı takdirde sorun Milletler Ce- • Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus mübadelesine
miyeti tarafından çözülecekti. Lozan Barış Antlaşması’ndan hemen sonra başlandı.
• Istanbul’da yeniden başlayan Musul görüşmelerinde • Ancak bu değişim süreci Yunanistan’ın antlaşma hü-
Türkiye, bölgenin geleceğinin yapılacak bir halk oyla- kümlerine aykırı biçimde Istanbul’da olabildiğince faz-
ması ile belirlenmesini teklif etti. la Rum nüfus bırakmak istemesi nedeniyle kesintiye
• Ingiltere ise meseleyi Milletler Cemiyeti’ne götürmek uğradı.
istediğinden bu teklifi reddedip uzlaşmaz bir tutum içi- • 1 Aralık 1926 tarihinde Atina’da yapılan bir antlaşma
ne girdi. ile sorun çözüme kavuşturuldu. Fakat iki devlet ara-
• 16 Aralık 1925’te yapılan toplantıda Milletler Cemiyeti, sındaki gerginlik 1930 yılına kadar devam etti.
Musul’un Irak’a bırakıldığını ilan etti. • Iki devlet arasında imzalanan 10 Haziran 1930 tarih-
• Türkiye kararı tepkiyle karşıladı. Ingiltere ile ilişkiler li bir antlaşma ile doğum yerleri ve yerleşme tarihleri
gerildi ve yeni bir savaşın eşiğine gelindi. ne olursa olsun, Istanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı
Trakya’da yaşayan Türkler mübadele dışında tutuldu.
• Savaş hazırlıklarına başlanacağı sırada iç politikada • Türkiye ile Yunanistan’ı savaşın eşiğine kadar geti-
yaşanan olumsuz gelişmeler (Şeyh Sait Isyanı) ve iç ren bu sorun, barışçı bir devlet adamı olan Atatürk’ün
güvenlik sorunları yaşatan olayların ortaya çıkması izlediği, komşularıyla iyi geçinme siyaseti sayesinde
nedeniyle Türkiye, Milletler Cemiyeti'nin kararını kabul çözümlendi.
etmek zorunda kaldı.
• Böylece iç politik olayların getirdiği mecburiyetten do- • 1930’da Ankara’da imzalanan Nüfus Mübadelesi Ant-
layı Misak-ı Millî’den taviz verilmek zorunda kalındı. laşması ile sorunun çözümlenmesinden sonra Yuna-
nistan Başbakanı Venizelos Türkiye’yi ziyaret etti.
• 5 Haziran 1926’da iki devlet arasında Ankara Antlaş- • Türkiye Başbakanı Ismet (Inönü) Bey de Yunanistan’a
ması imzalandı. bir ziyarette bulundu. Böylece iki ülke arasındaki ger-
• Bu antlaşmaya göre; ginlik yumuşama sürecine girdi.

› Musul, Kerkük ve Süleymaniye Ingiliz mandasındaki • Bu yakınlaşma 1934’te Balkan Antantı’nın imzalanma-
Irak’a bırakıldı. sına ortam hazırladı.