Page 124 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

2.
BEŞERİ SİSTEMLEREŞERİ SİSTEMLER
B
ÜNİTE

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE YERLEŞMELER

Yerleşme; insanların yaşamını devam ettirdiği, çeşitli ekonomik faaliyetlerde bulunduğu alanlardır.

Yerleşme, ihtiyaçtan doğmuştur.

* İnsanların ilk dönemlerdeki yerleşim alanı seçimlerinde; su kaynaklarının varlığı, iklim şartlarının
elverişli olması, av hayvanlarının varlığı, tohum ve meyve bolluğu, verimli tarım arazisinin bulun-
EDİTÖR YAYINEVİ
ması ve korunaklı olması gibi faktörler etkili olmuştur.
* İlk insanlar, barınak olarak mağaraları ve ağaç kovuklarını seçmişlerdir.

* Yaşamlarını avcılık ve toplayıcılıkla sürdürmüşlerdir. Bu hayat tarzı insanların sürekli yer değiş-
tirmesine neden olmuştur.

* Paleolitik Çağ'da (Yontma Taş) Çin’de Çukutien, ülkemizde Karain (Antalya), Yarımburgaz (İstan-
bul) mağaraları ilk yerleşmelere örnektir.

* İnsanlar tarımı öğrenince yerleşik hayata geçmişlerdir.

* Bu nedenle ilk yerleşmelerin tarihi tarımla başlamıştır.

* Tarımsal üretim ve sürekli yerleşik hayatla birlikte nüfus artış hızı da yükselmiştir (Neolitik
(Cilalı Taş) Çağ).

* İlk yerleşme çekirdekleri daha sonra köylere dönüşmüştür.

* Köylerden bazıları büyüyerek şehirlere dönüşmüştür.

* Dünyada ilk yerleşmeler Mezopotamya’da, Mısır’da, Çin’de ve Hindistan’da su kenarlarında kurul-
muştur (Nil, İndus, Ganj, Sarıırmak, Gökırmak, Fırat, Dicle).
* İnsanların üretim araçlarını geliştirmesi üretimin artmasına neden olmuştur.

* İhtiyaçtan fazla üretim ticareti doğurmuştur.

* Yeni meslek grupları oluşturmuştur. Ekonomik etkinliklerin gelişmesi ve farklılaşması, yerleşim
birimlerinde de farklılıklara neden olmuştur. Buna göre şehirler tarım, ticaret, liman şehirleri ile
dini ve idari şehirler gibi adlar almışlardır.
* Yerleşmeye müsait olan alanlara ökümen, olmayan yerlere anökümen denir.

YERLEŞMEYİ SINIRLANDIRAN FAKTÖRLER

* Yer şekilleri, kutuplar, yükselti, çöl, su yüzeyleri, orman ve bataklıklar yerleşmeyi sınırlandıran
bazı faktörlerdir.